Lo molin de La Torre (Pomairòls)

« I a la levada e la canal que mena l'ai(g)a al rodet. Lo rodet es en fèrre, l'ai transformat en fèrre, ieu. Èra en boès mès l'ai metut en fèrre ara fa un an, un an e mièg. En nalt, i a l'aure que mònta del rodet per entrainar las mòlas. La de dejost es fixa e la de dessús torneja. Per amassar la farina tot lo torn, çò qu'es en boès, es l'encastre qu'apèlan. Dessús, aquò's la tremièja que pòrta lo blat. Decont òm met lo blat que tòmba, es la caçòla. L'aure, en tornegent, lo fa bolegar.
I a pas qu'un parelh de mòlas. Dins lo temps, molián per far lo pan e n'i aviá dos parelhs. Ara aquò's pas que pel bestial. Avèm conservat pas qu'un parelh de mòlas. Las que tornejan aquí pel bestial, dins lo temps, aquò èra per far de pan. E n'i aviá un altre parelh pus pichonas pel bestial.
Per far l'òli, aquò èra l'ase, l'avèm encara, après la guèrra, arrestèrem, en 47, 48 empr'aquí. Me'n rapèle mès ère jove.
Aquel molin data del XIIIe siècle, es pas jove. Tota la vida es estat dins la mèma familha, aicí.
N'i aviá un altre de d'amont, Airal s'apelava, aquò's aquel que jo(g)ava la cabreta. Ai conescut l'enfant. Aquelses Airal son pas pus aicí dempièi 36-37. E sus Òlt, i aviá Chipòla.
Avèm encara qualques clients pel bestial. I a pas pus de pòrcs alara o fasèm pas que pel bestial gròs, per las vacas, per las fedas, los anhèls.
Aquí l'ai(g)a… Sèm justes, se baissa gaire mai… Utilisam l'ai(g)a correnta, avèm pas de resèrva. I a bèlcòp de molins qu'an de resèrvas. Meton l'ai(g)a en stock, quand la resèrva es plena trabalhan e, quand la resèrva es liura arrèstan. Tot lo temps avèm tornejat, quand mème… Jamai avèm pas arrestat.
Dins lo temps, lo monde venián ambe de vacas o de buòus. Los ai pas vistes gaire ambe d'ases. »