La guèrra de 40

« Ai fach un pauc lo païsan e bèlcòp la montanha. E pièi ai fach sèt ans de guèrra o captivitat.
A la montanha, un pauc aicís, un pauc en nalt. Aicís, i ère demorat sai que tretze ans, a-n-aquela d'Alazard, sèt ans dabans la guèrra, e pièi una annada a Planhas, dabans de partir al regiment. Tornère qu'aviái vint-a-sèt ans. L'an d'après, tornère a cò d'Alazard.
Ère cantalés. Ai avut de prètzes als concors de fromatge d'Aubrac, amont, quand ère al Puèg de las Ègas, ches Auguy aquí a Montcalm, amai ambe Ginisty.
Ai fach cinc ans pastre e pièi cantalés o ai fach, sai pas, una quinzena d'ans. Ère rol a dètz e onze ans, dos ans. Ai fach vedelièr cinc ans a-n-aquò d'Alazard, de 1932 a 37. I èrem pas que tres. I ère ambe Joan [Falc]. Aquò's lo paure Benoet que me remplacèt a cò d'Alazard. D'aquí, parti(gu)ère a Planhas un an.
Arrestère lo 13 d'octobre coma totes e aviái reçaupuda la convocacion per partir a l'armada lo 15, en 1938. Aviái juste 20 ans. Passère aquela nuèch aquí a-n-aquò de Joan-Pierron, de Teissèdre.
Al regiment, i demorère dejà un an e mièg, dabans de montar al frònt. Aquí ère vengut en permission qualques còps. Mès pièi, quand ataquèrem…
Çò que me valguèt cinc ans de captivitat… Perdère ma paura maire pendent la guèrra, ère en permission agricòla e demandère una prolongacion. M'acordèron 48 oras e, pendent aquel temps, mon regiment parti(gu)èt dins las Alpas. Ieu, quand dintrère aval, n'i aviá pas que qualqu'unses e partiguèrem en renfòrt a la linha Maginot. Los de dins las Alpas sia(gu)èron pas faches prisonièrs. Aquò's un de Sent-Ginièis, aquí, Jarrossa que parti(gu)èt a ma plaça e ieu parti(gu)ère a la siá. Quand tornère, me di(gu)èt :
“Vèni que te vòle pagar l'aperitif que me'n as sauvada una !”
I demorère 59 meses e 2 jorns, en Bavièira, dins una bòria.
Quand sia(gu)èrem faches prisonièrs, del 21 de junh en 40 al 7 a(g)òst que dintrèrem en comandò, aviam pas manjat la valor d'una mièja-fluta de pan. Res, res, res, res. Totas las fuèlhas dels aures, tota l'èrba, las orti(g)as, o aviam tot manjat. Tot aquò que podiam atrapar. D'ai(g)a, naltres ni pati(gu)èrem pas jamai, que i aviá un potz, aquí, mès nos i avián fotut un cap de mòrt, aquí penjat, “eau non potable”. I t'aviam pas jamai fach cas. Èrem vaccinats d'aquel moment, per totas las petègas, pendent la guèrra, jamai èrem pas malautes. E te buviam aquel ai(g)a.
N'ai facha mai d'una, bòria. 19 sai que, ni fa(gu)ère. Ieu, çò que me perdèt, per cambiar tant sovent, que demandavan se degús sabiá mólzer. E ieu, aquò èra mon mestièr… Decont n'avián lo mai de besonh, me levavan d'aicís per me metre a-z-un altre.
Lo prumièr patron que fa(gu)ère, aquel d'aquí pòde dire que aquò èra una brava persona. Elses se privavan, cada seras, pendent un mes o un mes e mièg, per me far còire d'uòus a la padena, al plat, o un o l'altre, e elses manjavan un bòl de cafè al lach fach ambe de bledas-rabas. Sabètz qu'avián pas per manjar. Quand i arribèrem, podiam pas pus córrer…
[Après la guèrra], passère un an e tornère far cantalés. Arribère aquí lo 23 de mai 45, aquela annada, parti(gu)ère pas. Aquò's l'annada que dalhàvem a La Placeta, amont, ambe las dalhas. Quana secada, aquel estiu ! Pièi, quand agère fenat, anère trabalhar un mes e mièg ches los cosins per far de fuèlhs de garric. »