Joan lo Nèci

« Aquò èra una femna qu'èra tota sola per elevar son gòsse. Aquel gòsse èra pas bien desgordit, pardí, per çò que èra pas jamai anat a l’escòla. Aquò fa que, pardí, la paura femna aviá de trabalh tota sola…
Un bon jorn, ço ditz :
“Te calrà anar au vilatge me crompar una agulha per te petaçar las bragas.”
E lo gòsse, pardí, se'n va al vilatge, cròmpa una agulha e la portava a la man. En partent pel camins, una envija de cagar l’atapa. E cossí far per quitar las bragas ambe l'agulha a la man ? E te vig un modòu de palha, aquí, e pausa l'agulha. E pardí, quand agèt acabat, se tornèt bragar. E, quand volguèt tornar trobar l'agulha, la trobava pas plus. Agachèt ben pro per la palha mès la trobava pas. De qué fa ? Fa fuòc a la palha mès trobèt pas l'agulha…
Rintra a l’ostau e la maire li ditz coma aquò :
“End as l'agulha ?
– O ! Me'n parles pas, ten, la teniái a la man, l'envija de cagar m'a atapat, l’ai pausada per la palha, l’ai pas plus tornar trobar !
– Bogre d’imbecilon, ço ditz, te la caliá metre aquí, la plantar per la vèsta !
– E ben o farai mamà, un altre còp, o farai !”
Quauques temps après se passan, e la maire li ditz coma aquò…
De qu'anava quèrre, me rapèle pas…
“Te calrà anar quèrre una rilha.”
E ben l'enfant se'n va al vilatge e cròmpa una rilha. De qué fa ? Sia(gu)èt pas sortit del fabre que atapa la rilha e la planta per la vèsta.
E arriba a l'ostau, la maire lo vig arribar, ço ditz :
“Mès de qu'as fach ? O… As traucada la vèsta. Mès te la caliá pas metre aquí, te la caliá portar sus l'espatla !
– O farai, mamà, un altre còp, o farai !”
Bon, passèt quauques jorns e la maire ço ditz :
“Ten, aquest'annada i a de castanhas e d'alhands, te calriá anar crompar un pòrc. Lo cròmpe pas tròp gròs, una trentena de quilòs.”
E se'n va a la fièira.
Demanda als merchands :
“Volriái un pòrc, aquí, d'una trentena de quilòs.”
E ço ditz :
“Ten, aquí n'i a un !”
E lo pren, lo cròmpa e, tot de suita, lo met sus l'espatla. E lo pòrc, aquò li plasiá pas bien, pardí, d'èstre portat sus l'espatla… Lo pòrc li mangèt un tròç d'una aurilha.
E quand arribèt a l'ostau, la maire ço ditz :
“Mès de qué fas ? A(g)acha-me cossí siás ! Siás tot sale ! As una aurilha en mens ! Te caliá l'estacar, aquí, amb una cordeta per una pata.
– E o farai, mamà, un altre còp, o farai !”
Lo ser arriba, quand la maire volguèt far cuèire la marmita als pòrcs, lo pairòu èra traucat.
E ço ditz :
“Te cau tornar partir al vilatge per çò que lo pairòu es traucat.”
Lo gòsse torna partir al vilatge, pardí, cròmpa un pairòu e, tot de suita, atrapa una cordeleta e l'estaca… Lo pairòu, lo rabala. Quand arribèt a l’ostau, lo pairòu èra meitat-traucat…
E la maire ço ditz :
“O ! Te farai pas jamai res de tu ! Farai pas jamai res…”
Lo temps passèt. Par ci, par là.
Un moment après, la maire aviá fach una teua. Aviá tissada una teua.
Ço ditz :
“Aquò's lo mercat, te calrà anar vendre aquela teua. Mès mefisa-z-i te, te la cau pas vendre a-n-aquel que parla tròp, sans çate rotlarà.”
Lo gòsse arriba. I aviá plen de monde. Sabiá pas end se metre, te vig quauquas marchas amb una granda pòrta.
“E ben, ço ditz, serai bien aquí, sus aquelas marchas.”
Esperava aquí. Tot en un còp, las femnas passavan :
“E quant ne volètz d'aquela teua ?
– O, la vende pas a-n-a vos que parlatz tròp !”
E totas aquò èra la mèma rengaine :
“Vos parlatz tròp ! Vos, parlatz tròp !”
E tot en un còp, la fièira s'acabèt e tot lo monde parti(gu)èt. E el èra aquí tot souet, pardí. E cossí far amb aquela teua ?
“E, ço ditz, benlèu aquí dins aquel ostau, ai pas vist sortir degús, ço ditz, benlèu me la cromparián…”
Tusta a la pòrta, degús li respònd pas.
Duèrb la pòrta e ço ditz :
“O… mas que i a de monde aicí, que i a un tropèl de cadièiras ! A…”
E tot en un còp te vig una femna aquí amb un gòsse suls braces. S'arrèsta, ço ditz :
“Me crompariatz aquela teua ?”
E la femna li respondiá pas, li podiá pas respondre, aquò èra dins una glèisa, aquò èra la Senta-Vièrja. E li torna dire :
“Alara, me la crompatz aquela teua, ouio non ?”
E la femna li respondiá pas. Tres o quatre còps coma aquò. Li te pausa la teula aquí pels pès e se'n va.
Arriba a l’ostau, la maire ço ditz :
“Mès as vendut la teua ? End as l'argint ?
– A ben, l'ai bailada a-n-aquela femna que teniá un gòsse suls braces, aquí, mès m'a pas pagat !
– E ben torna partir vistament, vai quèrre l'argint o la teua !”
E torna partir mès d'aquel temps lo curat èra passat e aviá amassada la teua, pardí.
Lo gòsse rintra dins la glèisa e ço ditz :
“A ! Vese qu'as amassada la teua ! Te calrà me pagar, ara ! Alara, paga-me o rend-me la teua !”
La bona femna jamai li respondiá pas… Podiá pas respondre, aquò èra la Senta-Vièrja…
E s'inquietèt. Tot d'un còp i te fot un còp de baston suls artelhs. Aquò es destangèt una espèça de tirador. Èra plen d'argint, plen de pèças.
E ço ditz :
“N'as ben, d’argent, alara paga-me !”
Aquela femna li respondiá pas. Atapa un planponh de pèças e lo met a la pòcha…
E ço ditz :
“N’ai presas prossas o li me cau tornar ?”
E la femna li respondiá pas totjorn.
Pren un altre planponh e se'n va.
Arriba a l’ostau e ço ditz :
“Alara, t’a pagat ?
–Eh oui, ten, a(g)acha…”
Li sòrt un planponh de pèças.
“E pièi fa pas coma tu, sabes, ela les met pas dins l’armari, dejós les petaces, ela les met dins un tirador e encara li monta dessús. Ten, encara n'ai dos planponhs, veses !” »