Lo rainard e lo lop

Collecté en 2000 par IOA Sur la Commune de Peux-et-Couffouleux Voir sur la carte
J'apporte des précisions ou
je demande la traduction >

Introduction

Agnès tient son répertoire de son père Jean Bonnet de Couffouleux. Un de ses oncles était aussi bon conteur.

Dans le cycle occitan du loup et du renard, le personnage du renard est flatteur, menteur et rusé, tandis que celui du loup, qui peut parfois incarner la cruauté, est ici fort naïf.

Ce conte animalier comporte plusieurs séquences. Agnès nous en livre trois.

Les formules de fin de conte soulignent l'aspect fictif du récit, ferment l'histoire et ramènent l'auditoire à la réalité.

On notera la métathèse opérée sur le verbe dorbir / drobir.

Son

Agnès BONNET

née en 1922 à Couffouleux.

Transcription

Occitan
Français
« A Sant-Meèn avián curat los bornhons e los dos compèras, lo lop ambe lo rainard, susvelhavan las operacions. Èran assetats amont a Riufèn, en fàça Sant-Meèn. Susvelhavan talament que sabián ont èra anat lo mèl.
Esperèron que so(gu)èssa nuòch e anèron quèrre una topina de mèl. La prenguèron, anèron cap a Mialet. Avián traversat tot Merdelon. E, quand arribèron a Mialet, èran a Siarrassa, entarrèron la topina.
Apèi, i aviá una bosi(g)a a faire, a Siarrassa. Siarrassa es un camp al-dessús de Mialet.
Alara comencèron un pauc de trabalhar, mès lo lop èra pus valhent que lo rainard. Lo rainard susvelhava, afustava los otisses, enfin… Èra assetat e lo lop, qu'èra brave e un pauc colhon, trabalhava. Plan.
Alara, al bot d'un moment lo rainard iè di(gu)èt :
“Entendes las campanas ?
– E non…
– E si, escota plan ! Me sònan.
– A d'onte ?
– A Mialet-lo-Vièlh.
– Per de qué faire ?
– Per téner un novèl batejat. Lai me cal anar…”
Lo lop di(gu)èt pas res.
“Vai lèi…”
Apèi, al bot d'un moment, lo rainard tornèt.
Lo lop iè di(gu)èt :
“Cossí l'apèlan, tu que siás anat téner un novèl batejat ?
– Comencetas.
– A… Va plan.”
Lo rainard se metèt al pè del lop, gratèt un moment mès, pas tròp, lo lop trabalhava mai. Va plan.
Passèt una ora, benlèu doas e lo rainard iè di(gu)èt :
“Ten, me sònan !
– E a d'onte ?
– A Mialet-lo-Vièlh.
– Per de qué faire ?
– Per téner un novèl batejat.”
Lo rainard parti(gu)èt. Lai demorèt un moment.
Quand tornèt, lo lop iè di(gu)èt :
“E cossí l'apèlan ?
– Miejetas.”
Contunhèron a trabalhar. Lo rainard ne fasiá pas lord… L'autre, totjorn gratava. Fasián una bosi(g)a.
Apèi, benlèu… Sai pas quan’ora èra, lo rainard iè di(gu)èt :
“Ten, las campanas tòrnan sonar ! Me sònan.
– E per de qué faire ?
– Un autre novèl batejat.”
Lo rainard parti(gu)èt e, aquí, iè demorèt un brave moment.
Quand tornèt, èra un pauc fatigat.
Lo lop iè di(gu)èt :
“E cossí l'apèlan ?
– A… l'apèlan Acabetas.”
Trabalhèron un moment, apèi lo lop iè di(gu)èt :
“Mès, ieu cresi que deuriam anar gaitar aquela topina per veire de que se passa. Ieu soi fatigat, ai trabalhat tot uèi matin…
– E ben, se vòls, anem lèi.”
Lai anèron. Quand arribèron a la topina, lo rainard iè di(gu)èt :
“E ben comença, tu !”
Lo lop, ambe sa gròssa pata, trempèt dins la topina e tastèt.
Mès, dins la topina, lo rainard aviá manjat tot lo mèl, n'aviá gardat pas que un bricon, aquí, per faire una crosta dessús e aviá cagat dins la topina…
“A… lo lop iè di(gu)èt, aqueste còp, te vòli manjar !
– Non, escota-me, anam montar a Sant-Meèn, i a un polalhièr amont que i a de polas, te farai veire, ne’n prendrem una sacada e las anarem manjar, aja pas paur.”
Èra la nuòch, aquí, que se passava. Lo mème jorn mès la nuòch.
Alara, arribèron a Sant-Meèn, i aviá lo polalhièr d’Arribat. Fa(gu)èron lo torn del polalhièr. Èra benlèu mièjanuòch. E i aviá una fenèstra, un fenestron pas tròp grand mès enfin… Arribèron a drobir lo fenestron.
Alara lo rainard iè di(gu)èt :
“E ben mès vas davalar dins lo polalhièr, me faràs passar las polas e ieu las sarrarai dins la saca e apèi t'adujarai a montar.”
Solament, aquela polas fa(gu)èron de bruch !
Lo rainard èra sul fenestron mès lo lop èra dins lo polalhièr…
Arribat entendèt de bruch. Se levèt. Prenguèt una lata e anèt cap al polalhièr onte se passava lo bruch. Drobi(gu)èt la pòrta e ne fotèt una tanada al lop a lo quitar regde !
Mès lo rainard, qu'aviá dejà doas o tres polas dins la saca, parti(gu)èt…
E lo lop, lo paure, metèt quauques jorns a se remetre de sas blessuras.
Al bot de quauques jorns, se tornèron trapar. Lo lop aviá doblidat un pauc, çò que se passava. Marchèron de temps, sai pas ont èran anats… Aquí me soveni pas ont anèron. Mès avián set. I aviá un pesquièr e l’ai(g)a èra en baissa.
Alara lo rainard iè di(gu)èt, al lop :
“Comença de davalar dins lo pesquièr e anarem beure totes dos.”
Davalèron dins lo pesquièr. Be(gu)èron mès apèi, per tornar montar, aquí, èra pus dificile. O… lo rainard iè di(gu)èt :
“Apua-te de la muralha, ieu te montarai sus l’esquina e, quand serai en naut, t’adujarai a montar.” Lo rainard montèt per l’esquina del lop, pardí, e apèi, quand so(gu)èt amont, lo lop èra tròp pesuc…
“E ben, iè di(gu)èt, alreveire !”
E lo lop demorèt dins lo pesquièr.

Clic, clac, mon cònte es acabat,
Passèri per un prat,
Trapèri d'esclopets de veire… »

Pas de traduction pour le moment.

© Tous droits réservés Institut occitan de l'Aveyron

Localisation

Vous aimerez aussi...

En cours de chargement...