Lo lop e lo rainald
Introduction
Dans le cycle occitan du loup et du renard, le personnage du renard est flatteur, menteur et rusé, tandis que celui du loup, qui peut parfois incarner la cruauté, est ici fort naïf.
Ce conte animalier comporte plusieurs séquences.
Celle du partage de la récolte est classée AT 9B selon la classification internationale Aarne-Thompson permettant l'indexation des contes populaires par contes-types. Celle du loup pris pour avoir trop mangé est classée AT 41, celle de la queue du loup attachée à la corde de la cloche AT 40A, celle de la queue soudée AT 40B et celle de la queue de chanvre brûlée AT 2D.
Céline Calvet est née à Paris de parents « bougnats ». Mais c'est en Aveyron, à Raygade, près du village de Montézic, qu'elle a été élevée chez ses grands-parents. Son répertoire, elle le tient de sa grand-mère.
Enregistré le 29 juin 1979 par Jean-Pierre Cassagnes avec l'aide technique du Conservatoire occitan de Toulouse et de l'Office audiovisuel de l'Université de Poitiers.
Publié dans la cassette analogique “Littérature orale de la Viadena, Céline Calvet conte” pour le compte de l'Institut d'études occitanes de la Vienne.
Son
Céline CALVET
née le 21 décembre 1898 à Paris. Originaire de Raygade de Montézic.
Transcription
Occitan
Français
Avián plantat un camp de rabas.
E lo rainald di(gu)èt al lop :
“Ten ! Causís ! Coma aquò diràs pas que t’ai agossit. Causís ! E aquí, veses, pren lo dedins o lo defòra, coma voldràs !”
Alara lo rainald [lop], de veire aquelas grandas fuèlhas de rabas bien verdas, di(gu)èt :
“Prene lo defòra.
– E ben aquò va très bien, ieu prendrai lo dedins !”
E lo rainald se met a copar totas aquelas fuèlhas e pièi a arrancar las rabas e pren las rabas. Sonca lo lop mangèt ben quauquas fuèlhas mès las fuèlhas sequèron viste e poguèt pas pus manjar tandis que lo rainald agèt de rabas per tot l’ivèrn.
L’annada d’après, avián plantat un grand camp de blat, bien polit. E lo rainald di(gu)èt al lop :
“E ben causís.
– Oui mès de qué causir ?
– E ben causís aquò que voldràs.
– Mais oui mès veses…
– E ben, escota, ieu te pòde pas dire. Pren aquò que voldràs ! Se prenes lo dedins, prendràs lo dedins, se prenes lo defòra, prendràs lo defòra !”
Aquelas tijas totas secas di(gu)èron pas res al rainald [lop].
Di(gu)èt :
“Non ! Del biais que aquò autre èra tant verd e que aquò valiá pas res, ieu vòle pas lo defòra ! Prene lo dedins.”
Bon. Lo lop [rainald] meissonèt son blat, prenguèt son blat, agèt tot lo gran per el e lo rainald [lop] aviá pas que las raices e las raices se manjan pas dins lo blat. Alara èra totjorn en colèra.
“A !, li diguèt, bon, e ben aqueste còp ieu sabe quicòm que te va far plaser. Te metes pas en colèra coma aquò d’aquí, ieu coneisse quicòm que te va far plaser. Sabes pas que lo curat a quatre polas bien grassas, bien polidas ? E vam anar visitar e vam anar las manjar.
– E ben se creses qu’aquò poiriá se far, vòle ben !”
E i van. Sonca lo rainald manjava ben de polas mès de temps en temps agachava se podiá torna passar pel trauc qu’èran dintrats. E lo lop el manjava, manjava, manjava… E lo rainald sorti(gu)èt facilament. Mès lo lop, aviá talament manjat, aviá talament grossit que… impossible de poire tornar passar pel trauc ! Alara lo rainald li di(gu)èt :
“E ben escota ! Per sortir d’aquí sabes pas de qué te cal far ? As que a te pinjar a-n-aquela còrda que pinja aquí ! E sortiràs, n’aja pas pessament.”
Bon. Lo lop tira la còrda, sonca aquò èra la còrda de la campana. E la campana se met a sonar. Aquò revilhèt lo curat. Di(gu)èt :
“De qué se passa que las campanas sònan. Es nuèch, de qu’es aquò que se passa ?”
Et voilà que se leva e va veire de qu’es aquò. E d’aquel temps tot lo vilatge s’èra levat,e tot lo monde arribava, les unses ambe de forcas, d’altres ambe de fauçs. E cossí far ? Bon. Duèrbon la pòrta, et voilà mon lop que sòrt. Sonca, lo lop, les païsans li tomban dessús e un amb una espèça de volam li te copa la coeta.
Alara se sauvèt, enfin quand mèmes seguèt pas tuat. Mès, voilà, aviá pas pus de coeta ! E ausava pas tornar ambe les siusses per çò que l’aurián pas bien reçachut. Bon.
Lo rainald li di(gu)èt :
“Ò, aquò’s pas dificile, ambe d’estopas, te vau far una coeta e auràs una coeta coma dabans.”
E, en efèt, ambe de las estopas, li fa(gu)èt una coeta e la l’i estaquèt coma poguèt. Et voilà !
E poguèt tornar partir. Sonca, quand arribèt ambe les siusses, èran en trenh de far una fèsta amb un grand fuòc e fasián tot lo torn del fuòc. Et voilà que aquel lop pensèt pas qu’aviá una coeta en estopa. E passa al ras del fuòc e lo fuòc…, las estopas prenguèron fuòc e lo lop sia(gu)èt brutlat. E aquel d’aquí existava pas pus apièi. »
Pas de traduction pour le moment.
Photo
Céline CALVET
née le 21 décembre 1898 à Paris. Originaire de Raygade de Montézic.
Ethnotexte
Céline CALVET
née le 21 décembre 1898 à Paris. Originaire de Raygade de Montézic.
Transcription
Occitan
Français
“Ten ! Causís ! Coma aquò diràs pas que t’ai… Causís ! Pren lo dedins o lo defòra, coma voldràs !”
Alara lo lop, de veire aquelas grandas fuèlhas de rabas bien verdas di(gu)èt :
“Prene lo defòra.
– E ben aquò va très bien, ieu prendrai lo dedins !”
E lo rainald se met a copar totas aquelas fuèlhas e pièi a arrancar las rabas e pren las rabas. Sonca lo lop mangèt ben quauquas fuèlhas mès las fuèlhas sequèron viste e poguèt pas pus manjar tandis que lo rainald agèt de rabas per tot l’ivèrn.
L’annada d’après, avián plantat un grand camp de blat, bien polit. Lo rainald di(gu)èt al lop :
“E ben causís.
– Oui mès de qué causir ?
– E ben causís aquò que voldràs.
– Mais oui mès veses…
– E ben, escota, ieu te pòde pas dire. Pren aquò que voldràs ! Se prenes lo dedins, prendràs lo dedins, se prenes lo defòra, prendràs lo defòra !”
Aquelas tijas totas secas di(gu)èron pas res al lop. Di(gu)èt :
“Non ! Del biais que aquò autre èra tant verd e que aquò valiá pas res, ieu vòle pas lo defòra ! Prene lo dedins.”
Lo rainald meissonèt son blat, prenguèt son blat, agèt tot lo gran per el e lo lop aviá pas que las raices e las raices se manjan pas dins lo blat. Alara èra totjorn en colèra.
“A !, li diguèt, bon, e ben aqueste còp ieu sabe quicòm que te va far plaser. Te metes pas en colèra coma aquò d’aquí, ieu coneisse quicòm que te va far plaser. Sabes pas que lo curat a quatre polas bien grassas, bien polidas ? Vam anar visitar e vam anar las manjar.
– E ben se creses qu’aquò poiriá se far, vòle ben !”
I van. Sonca lo rainald manjava ben de polas mès de temps en temps agachava se podiá torna passar pel trauc qu’èran dintrats. E lo lop el manjava, manjava, manjava… Lo rainald sorti(gu)èt facilament. Mès lo lop, aviá talament manjat, aviá talament grossit que… impossible de poire tornar passar pel trauc ! Alara lo rainald li di(gu)èt :
“E ben escota ! Per sortir d’aquí sabes pas de qué te cal far ? As que a te pinjar a-n-aquela còrda que pinja aquí ! E sortiràs, n’aja pas pessament.”
Lo lop tira la còrda, sonca aquò èra la còrda de la campana. La campana se met a sonar. Aquò revilhèt lo curat. Di(gu)èt :
“De qué se passa que las campanas sònan. Es nuèch, de qu’es aquò que se passa ?”
Se leva e va veire de qu’es aquò. E d’aquel temps tot lo vilatge s’èra levat, tot lo monde arribava, les unses ambe de forcas, d’altres ambe de fauçs. E cossí far ? Duèrbon la pòrta, mon lop sòrt. Sonca les païsans li tomban dessús e un amb una espèça de volam li te copa la coeta.
Alara se sauvèt, enfin quand mèmes seguèt pas tuat. Mès aviá pas pus de coeta ! E ausava pas tornar ambe les siusses per çò que l’aurián pas bien reçachut.
Lo rainald li di(gu)èt :
“Ò, aquò’s pas dificile, ambe d’estopas, te vau far una coeta e auràs una coeta coma dabans.”
E, en efèt, ambe de las estopas, li fa(gu)èt una coeta e la l’i estaquèt coma poguèt.
E poguèt tornar partir. Sonca, quand arribèt ambe les siusses, èran en trenh de far una fèsta amb un grand fuòc e fasián tot lo torn del fuòc. Aquel lop pensèt pas qu’aviá una coeta en estopa. Passa al ras del fuòc, las estopas prenguèron fuòc e lo lop sia(gu)èt brutlat. E aquel d’aquí existava pas pus apièi. »
Pas de traduction pour le moment.