Les tres enfants o Les tres orfanèls

« I aviá tres enfants e avián pas pus ni paire ni maire. E n’i aviá un qu’èra un bocin atjat mès les altres èran pus joves e pièi n’i aviá un, lo pus pichon, que èra tot a fèt gòsse encara.
E l’ainat di(gu)èt :
“Cal partir ! Mès partèm totes tres, nos podèm pas quitar coma aquò !”
E se’n van.
Sonca lo pichinet èra totjorn curiós, caliá que sachèsse tot çò que se passava.
E disiá totjorn als altres :
“Mès escotatz ! Escotatz ! Ausètz aquel bruch ? I a un bruch ! I a un bruch.
– E ben ausèm pas res nautres ! De qué i a ? Allez, vèni, vèni, vèni…
– Non, non ! Ieu ause quicòm. Ause quicòm ! Vòle anar veire ! Ause quicòm !”
E se’n van.
E dins la mossa ausiá quicòm que fasiá : “Chu, chu, chu, chu, chu…”
E va veire de qu’es aquò. Aquò èra d’ai(g)a que voliá colar mès que podiá pas arribar a sortir de tèrra. Alara l’enfant gratèt un bocin e l’ai(g)a sòrt. E l’ai(g)a li di(gu)èt :
“Escota ! Met-me dins un clòsce de nose, e acapta-me ambe de mossa e pren-me a la pòcha.”
Lo gòsse escotèt çò que l’ai(g)a li disiá. Ne rempli(gu)èt un clòsce de nose e puèi la mossa per dessús e metèt aquò a la pòcha.
E se’n va.
Tornèt atapar ses fraires un pauc pus luènh :
“E ben ! De qu’as trobat ?
– Pas res ! Pas res !
– E ben veses ben que te siás arrestat per pas res. Allez, vèni ! ”
Puèi un bocin pus luènh ausiguèt un altre bruch : “Chu, chu, chu…” Aquò èra un roquet tot blanc, que li di(gu)èt :
“Escota ! Pren-me a la pòcha ! Pren-me a la pòcha e s’as besonh de ieu auràs qu’a me dire : Cor, cor, cor !”
Alara pren lo roquet e se’n va.
E se’n van encara pus luènh. Pus luènh ausiá : “Tòc, tòc, tòc, tòc…”
À !, ses fraires èran en colèra après el que les retardava tot lo temps, e li di(gu)èron :
“Escota ! Fai çò que voldràs puisque i a pas moièn de te far sègre, demòra aquí ! E arribaràs quand poiràs ! Naltres partèm !”
E se’n van.
E l’enfant va veire de qu’èra aquò. Aquò èra una destrau que copava un bòsc tota sola. E li parlèt, li di(gu)èt :
“Bonjorn destrau ! Mès cossí fas per trabalhar coma aquò ?
– À ! Mès ieu sabe trabalhar, ai pas besonh que me tengue, trabalhe sola... Me vòls tu ? Tu me vòls pendre ?” 
L’enfanton di(gu)èt :
“Voldriái ben mès voldràs pas venir ambe ieu.
– Mès si ! Mès si ! Pren-me ! Pren-me ! Vendrai !”
E pren la destrau, la rescond darrièr son esquina e se’n va.
Mès poguèt pas ratrapar ses fraires. Ses fraires avián pres belcòp d’avanci, et voilà. E arribèt...
Veguèt un castèl a la cima d’un puèg tot a fèt naut. Mès i aviá pas de camin per i anar, caliá montar pels ròcs. Enfin, arribèt amont, e lo rei li di(gu)èt :
“Voilà, ieu soi aquí, mès ai pas cap de camin per ne sortir, i a pas d’ai(g)a al nòstre ostau, e en pus d’aquò d’aquí, i a aquel aure aquí que mai lo copèm mai possa. Et voilà, donarai ma filha en mariatge a-n-aquel que poirà m’enlevar aquò : me far un camin, m’enlevar l’aure e me donar d’ai(g)a.”
E passèt benlèu trenta, benlèu quaranta tipes, mès cap poguèt pas arribar a copar l’aure solament. E lo rei les fasiá totes emprisonar. Aquel gaminòt ve(g)uèt que, dins totes aquelses que i aviá, i aviá ses dos fraires.
“A, di(gu)èt, aquò va pas melhor aicí !”
Alara di(gu)èt :
“Bon ! Cal començar per qué ?
– A ben comença per aquò que voldràs, aquò me fa pas res.”
Alara di(gu)èt :
“E ben, vau copar l’aure.
– Eh ben, c'est ça, copa l'aure.”
Alara sòrt son destrauon e di(gu)èt al destrauon :
“Allez ! Copa ! Copa ! Copa !”
E lo destrauon tot sol se metèt a copar l’aure e l’aure tornèt pas pus possar. Copèt tot l’aure.
“À !, lo rei li di(gu)èt, bon aquò va, es bien fach, mès ara aquò’s pas lo tot. Me caldriá…, me caldriá un camin.
– Ah oui ! Vam veire ! Benlèu poirai lo far !”
E se'n va. Se’n va un bocin pus luènh del castèl, sòrt son roquet de la pòcha e di(gu)èt al roquet :
“Cor ! Cor ! Cor ! Cor ! Cor !”
E lo roquet se metèt a davalar e a davalar, davalar, davalar, e a mesura que davalava un camin se fasiá darrièr el. E lo camin seguèt fach.
Lo rei di(gu)èt :
“Bon ! Aquò va mès ara se me donas de l’ai(g)a, auràs ma filha !”
Alara l’enfant li di(gu)èt :
“Oui, vau assajar ! Sai pas se poirai mès enfin vau assajar ! Mès se reüssisse, non content de ta filha, vòle que totes les prisonièrs que as dins la cava, que totes se’n anen.
– Ò s’aquò’s pas qu’aquò vòle ben !”
E alara se metèt a sortir sa nose de la pòcha, la metèt dins un potz e se metèt a dire a l’ai(g)a :
“Sòrt ! Sòrt ! Sòrt ! Sòrt ! Cola !”
E l’ai(g)a sorti(gu)èt d’aquel clòsce de nose e talament bien que quauquas oras après lo potz èra tot plen d’ai(g)a. E i aviá d’ai(g)a, aquò ruisselava pertot, n’i aviá pertot.
E lo rei li di(gu)èt :
“Bon voilà, e ben aquí as ma filha, aquí as lo castèl ! E duèrbe la pòrta a totes les òmes, que tòrnen partir.”
E atau poguèt sauvar ses dos fraires. »

« I aviá tres enfants e avián pas pus ni paire ni maire. N’i aviá un qu’èra un bocin atjat mès les altres èran pus joves e pièi n’i aviá un, lo pus pichon, que èra tot a fèt gòsse encara.
L’ainat di(gu)èt :
“Cal partir ! Mès partèm totes tres, nos podèm pas quitar coma aquò !” Se’n van.
Sonca lo pichinet èra totjorn curiós, caliá que sachèsse tot çò que se passava. E disiá totjorn als altres :
“Mès escotatz ! Escotatz ! Ausètz aquel bruch ? I a un bruch ! I a un bruch.
– Ausèm pas res nautres ! De qué i a ? Allez, vèni, vèni, vèni…
– Non, non ! Ieu ause quicòm. Ause quicòm ! Vòle anar veire ! Ause quicòm !”
E se’n van. E dins la mossa ausiá quicòm que fasiá : “Chu, chu, chu, chu, chu, chu…”
Va veire de qu’es aquò. Aquò èra d’ai(g)a que voliá colar mès que podiá pas arribar a sortir de tèrra. Alara l’enfant gratèt un bocin e l’ai(g)a sòrt. E l’ai(g)a li di(gu)èt :
“Escota ! Met-me dins un clòsce de nose, acapta-me ambe de mossa e pren-me a la pòcha.”
Lo gòsse escotèt çò que l’ai(g)a li disiá. Ne rempli(gu)èt un clòsce de nose e puèi la mossa per dessús e metèt aquò a la pòcha. E se’n va.
Tornèt atapar ses fraires un pauc pus luènh :
“E ben ! De qu’as trobat ?
– Pas res ! Pas res !
– E ben veses ben que te siás arrestat per pas res. Allez, vèni ! ”
Puèi un bocin pus luènh ausiguèt un altre bruch : “Chu, chu, chu…” Aquò èra un roquet tot blanc, que li di(gu)èt :
“Escota ! Pren-me a la pòcha ! Pren-me a la pòcha e s’as besonh de ieu auràs qu’a me dire : Cor, cor, cor !” Alara pren lo roquet e se’n va.
E se’n van encara pus luènh. Pus luènh ausiá : “Tòc, tòc, tòc, tòc…”
Ses fraires èran en colèra après el que les retardava tot lo temps, e li di(gu)èron :
“Escota ! Fai çò que voldràs puisque i a pas moièn de te far sègre, demòra aquí ! E arribaràs quand poiràs ! Naltres partèm !”
E se’n van. E l’enfant va veire de qu’èra aquò. Aquò èra una destrau que copava un bòsc tota sola. E li parlèt, li di(gu)èt :
“Bonjorn destrau ! Mès cossí fas per trabalhar coma aquò ?
– A ! Mès ieu sabe trabalhar, ai pas besonh que me tengue, trabalhe sola... Me vòls tu ? Tu me vòls pendre ?” 
L’enfanton di(gu)èt :
“Voldriái ben mès voldràs pas venir ambe ieu.
– Mès si ! Mès si ! Pren-me ! Pren-me ! Vendrai !”
Pren la destrau, la rescond darrièr son esquina e se’n va.
Mès poguèt pas ratrapar ses fraires. Ses fraires avián pres belcòp d’avanci… E arribèt...
Veguèt un castèl a la cima d’un puèg tot a fèt naut. Mès i aviá pas de camin per i anar, caliá montar pels ròcs. Enfin, arribèt amont, e lo rei li di(gu)èt :
“Ieu soi aquí, mès ai pas cap de camin per ne sortir, i a pas d’ai(g)a al nòstre ostau, e en pus d’aquò d’aquí, i a aquel aure aquí que mai lo copèm mai possa. Donarai ma filha en mariatge a-n-aquel que poirà m’enlevar aquò : me far un camin, m’enlevar l’aure e me donar d’ai(g)a.”
Passèt benlèu trenta, benlèu quaranta tipes, mès cap poguèt pas arribar a copar l’aure solament. E lo rei les fasiá totes emprisonar. Aquel gaminòt ve(g)uèt que, dins totes aquelses que i aviá, i aviá ses dos fraires.
“A, di(gu)èt, aquò va pas melhor aicí !”
Alara di(gu)èt :
“Bon ! Cal començar per qué ?
– A ben comença per aquò que voldràs, aquò me fa pas res.”
Alara di(gu)èt :
“E ben, vau copar l’aure.”
Alara sòrt son destrauon e di(gu)èt al destrauon :
“Allez !Copa ! Copa ! Copa !”
E lo destrauon tot sol se metèt a copar l’aure e l’aure tornèt pas pus possar. Copèt tot l’aure.
“A !, lo rei li di(gu)èt, bon aquò va, es bien fach, mès ara aquò’s pas lo tot. Me caldriá un camin.
– Vam veire ! Benlèu poirai lo far !”
Se’n va un bocin pus luènh del castèl, sòrt son roquet de la pòcha e di(gu)èt al roquet :
“Cor ! Cor ! Cor ! Cor !”
E lo roquet se metèt a davalar e a davalar, davalar, davalar, e a mesura que davalava un camin se fasiá darrièr el. E lo camin seguèt fach.
Lo rei di(gu)èt :
“Bon ! Aquò va mès ara se me donas de l’ai(g)a, auràs ma filha !”
Alara l’enfant li di(gu)èt :
“Vau assajar ! Sai pas se poirai mès enfin vau assajar ! Mès se reüssisse, non content de ta filha vòle que totes les prisonièrs que as dins la cava, que totes se’n anen.
– Ò s’aquò’s pas qu’aquò vòle ben !”
Alara se metèt a sortir sa nose de la pòcha, la metèt dins un potz e se metèt a dire a l’ai(g)a :
“Sòrt ! Sòrt ! Sòrt ! Sòrt ! Cola !”
E l’ai(g)a sorti(gu)èt d’aquel clòsce de nose e talament bien que quauquas oras après lo potz èra tot plen d’ai(g)a. E i aviá d’ai(g)a, aquò ruisselava pertot, n’i aviá pertot.
E lo rei li di(gu)èt :
“Bon, e ben aquí as ma filha, aquí as lo castèl ! E duèrbe la pòrta a totes les òmes, que tòrnen partir.”
E atau poguèt sauvar ses dos fraires. »