La cateta de La Massòuariá
Introduction
Céline Calvet affectionnait particulièrement ce conte, l’action se déroulant dans les environs de Montézic puisqu’il a pour décor une ferme qui existe encore de nos jours, La Massòuariá, sur l’ancienne route de Saint-Gervais.
On retrouve dans ce conte les éléments du célèbre conte-type des "Musiciens de Brême", popularisé par les frères Grimm (classé AT 130 : les animaux en voyage).
Céline Calvet est née à Paris de parents « bougnats ». Mais c'est en Aveyron, à Raygade, près du village de Montézic, qu'elle a été élevée chez ses grands-parents. Son répertoire, elle le tient de sa grand-mère.
Enregistré le 29 juin 1979 par Jean-Pierre Cassagnes avec l'aide technique du Conservatoire occitan de Toulouse et de l'Office audiovisuel de l'Université de Poitiers.
Publié dans la cassette analogique “Littérature orale de la Viadena, Céline Calvet conte” pour le compte de l'Institut d'études occitanes de la Vienne.
Vidéo
Céline CALVET
née le 21 décembre 1898 à Paris. Originaire de Raygade de Montézic.
Son
Céline CALVET
née le 21 décembre 1898 à Paris. Originaire de Raygade de Montézic.
Transcription
Occitan
Français
“E end es passada la carn de la sopa ?
– Ò ! Ai fach talament de fuòc, talament de fuòc, que diu èstre fonduda !” Bon.
Coma aquò èra de carn grassa, aquò auriá pogut arribar.
E lo lendeman, li donèt de carn magra. Mès la carn magra, aquò sia(gu)èt pariu. La cateta l’aviá manjada.
Lo surlendeman, li donèt d’òsses per far la sopa. Mès les òsses èran partits atanben. Donc aquò se trobava que i aviá totjorn pas res dins la sopa.
E la femna li di(gu)èt :
“Bon. Aquò va très bien ! Vau tornar a la messa.”
E passèt jos lo lièch per veire de qué podiá se passar. E quand cresiava la femna partida, prenguèt la carn per la manjar.
A-n-aquel moment, pagavan ambe de sau. E se’n anèt ambe son sacon de sau.
En arribent al molin, al-dessús de Montasic, trobèt un gal. E lo gal li di(gu)èt :
“Ent vas cateta ?
– Ò ! Me’n vau per ce que m’an metuda a la pòrta !
– Mès pren-me ieu !
– E de qué fariái de tu, paure galhon ?
– Mès pren-me ! Pren-me !
– E ben vèni !”
E se’n van totes dos !
Un pauc pus luènh, a un ostau, trobèron un piòt :
“End vas cateta ? End vas galhon ?
– E no’n vam. Mès ieu m’an metuda a la pòrta.
– Prenètz-me ieu ! Prenètz-me ieu !”
E prenon lo piòt e se’n van totes tres.
E en arribent a La Garrola, tròban un moton :
“E bonjorn motonet !
– Bonjorn cateta, bonjorn galhon, bonjorn pioton ! E ont anatz ?
– E no’n vam !”
La cateta :
“M’an metuda a la pòrta !
– E ben prenètz-me ieu ! Prenètz-me ieu !”
E prenon lo moton et voilà que se’n van totes quatre.
E en arribent al-dessús d’Isagas, dins les bòsces, te veson un ostau qu’esclairava. Van veire a la fenèstra de qu’èra aquò. Aquò èra l’ostau del lop. La cateta di(gu)èt :
“Laissatz-me far, e aqueste ser vam anar avere aquel ostau !”
E grimpa sus la tiulada, se’n va al fornèu e trai una ponhada de sau dins lo fornèu. Coma lo fuòc brutlava, aquò fa(gu)èt una petarada e lo lop comencèt a pendre paur. Mès aquò s’arrestèt e lo lop tornèt far son trabalh.
Pièi la cateta, lo sac li escapa. E tot aquò fa(gu)èt talament de bruch, talament de bruch, que lo lop fotèt lo camp, de paur.
La cateta tornèt davalar de la tiulada, e di(gu)èt :
“Allez ! Dintrem dins l’ostau !”
E di(gu)èt :
“Ieu, qu’aime bien la calor, me vau metre dins las cendres ! Tu, pioton, que aimas bien lo freg, met-te a costat del farrat d’ai(g)a ! E tu, motonet, passa darrièr la pòrta ! Tu, galhon, mònta sul lièch !”
Lo galhon mònta sul boès del lièch… Et voilà.
Al cap de benlèu una orada, lo lop torna arribar a l’ostau. Di(gu)èt :
“Bon ! I a pas pus res, res botja, aurai revat sens dobte !”
E se’n va per anar alumar lo fuòc. La cata sòrt de darrièr lo fuòc, e ambe sas grifas salta al nas del rainald [lop] e l’esgraupinha. E lo rainald di(gu)èt : “Bon…”, lo lop puslèu, pas lo rainald, mais je m'embrouille, lo lop se’n va al farrat per se passar d’ai(g)a per ce que aviá bien mau al cap. E lo piòt sòrt de darrièr lo farrat, d’un còp de cap l’envòia sus la taula.Lo lop se fa mau e se’n va per pendre la pòrta e sortir, lo moton sòrt de darrièr la pòrta, e un còp de cap dins lo cuol e lo t’envòia sul tas de fems dins lo cortiau. E lo galhon de sul lièch :
“Arrestatz lo lop que ieu lo vòle acabar ! Arrestatz lo lop que ieu lo vòle acabar !”
E lo rainald [lop] es partit e es pas jamai plus tornat. Lo rainald ? Lo lop ! Maintenant, j'en suis au renard !… »
Pas de traduction pour le moment.
Photo
Céline CALVET
née le 21 décembre 1898 à Paris. Originaire de Raygade de Montézic.
Ethnotexte
Céline CALVET
née le 21 décembre 1898 à Paris. Originaire de Raygade de Montézic.
Transcription
Occitan
Français
“E end es passada la carn de la sopa ?
– Ò ! Ai fach talament de fuòc, talament de fuòc, que diu èstre fonduda !”
Coma aquò èra de carn grassa, aquò auriá pogut arribar.
Lo lendeman, li donèt de carn magra. Mès la carn magra, aquò sia(gu)èt pariu. La cateta l’aviá manjada.
Lo surlendeman, li donèt d’òsses per far la sopa. Mès les òsses èran partits atanben. Donc aquò se trobava que i aviá totjorn pas res dins la sopa.
La femna li di(gu)èt :
“Aquò va très bien ! Vau tornar a la messa.”
Passèt jos lo lièch per veire de qué podiá se passar. E quand cresiava la femna partida, prenguèt la carn per la manjar. E la femna li di(gu)èt :
“Ah bon ! Bon ! Aquò va bien ! Ai compres ! E ben ara a la pòrta ! Vai-te’n !”
Li donèt un sacon plen de sau per ce que, a-n-aquel moment, pagavan ambe de sau. Se’n anèt ambe son sacon de sau.
En arribent al molin, al-dessús de Montasic, trobèt un gal. E lo gal li di(gu)èt :
“Ent vas cateta ?
– Ò ! Me’n vau per ce que m’an metuda a la pòrta !
– Mès pren-me ieu !
– E de qué fariái de tu, paure galhon ?
– Mès pren-me ! Pren-me !
– E ben vèni !”
Se’n van totes dos !
Un pauc pus luènh, a un ostau, trobèron un piòt :
“End vas cateta ? End vas galhon ?
– No’n vam. Mès ieu m’an metuda a la pòrta.
– Prenètz-me ieu ! Prenètz-me ieu !”
Prenon lo piòt e se’n van totes tres.
En arribent a La Garrola, tròban un moton :
“E bonjorn motonet !
– Bonjorn cateta, bonjorn galhon, bonjorn pioton ! E ont anatz ?
– E no’n vam !”
La cateta :
“M’an metuda a la pòrta !
– E ben prenètz-me ieu ! Prenètz-me ieu !”
Prenon lo moton e se’n van totes quatre.
En arribent al-dessús d’Isagas, dins les bòsces, te veson un ostau qu’esclairava. Van veire a la fenèstra de qu’èra aquò. E aquò èra l’ostau del lop. La cateta di(gu)èt :
“Laissatz-me far, e aqueste ser vam anar veire aquel ostau !”
Grimpa sus la tiulada, se’n va al fornèu e trai una ponhada de sau dins lo fornèu. Coma lo fuòc brutlava, aquò fa(gu)èt una petarada e lo lop comencèt a pendre paur. Mès aquò s’arrestèt e lo lop tornèt far son trabalh.
Pièi la cateta, lo sac li escapa. Tot aquò fa(gu)èt talament de bruch, talament de bruch, que lo lop fotèt lo camp de paur.
La cateta tornèt davalar de la tiulada, e di(gu)èt :
“Allez ! Dintrem dins l’ostau !”
E di(gu)èt :
“Ieu, qu’aime bien la calor, me vau metre dins las cendres ! Tu, pioton, que aimas bien lo freg, met-te a costat del farrat d’ai(g)a ! E tu, motonet, passa darrièr la pòrta ! Tu, galhon, mònta sul lièch !”
Lo galhon mònta sul boès del lièch…
Al cap de benlèu una orada, lo lop torna arribar a l’ostau. Di(gu)èt :
“Bon ! I a pas pus res, res botja, aurai revat sens dobte !”
Se’n va per anar alumar lo fuòc. La cata sòrt de darrièr lo fuòc, ambe sas grifas salta al nas del lop e l’estropia. E lo lop se’n va al farrat per se passar d’ai(g)a per ce que aviá bien mau al cap. Lo piòt sòrt de darrièr lo farrat, d’un còp de cap l’envòia sus la taula. E lo lop se fa mau. Se’n va per pendre la pòrta e sortir, lo moton sòrt de darrièr la pòrta, un còp de cap dins lo cuol e lo t’envòia sul tasde fems dins lo cortiau. E lo galhon de sul lièch :
“Arrestatz lo lop que ieu lo vòle acabar ! Arrestatz lo lop que ieu lo vòle acabar !”
Lo lop es partit e es pas jamai plus tornat. »
Pas de traduction pour le moment.