Josèp e las bèstias
Introduction
Ce conte aborde le thème du brave homme qui respecte tous les animaux, y compris les plus insignifiants. Par pure charité, ceux-ci lui rendent ensuite service dans des situations difficiles.
Ce conte est classé AT 160 (animaux reconnaissants), selon la classification internationale Aarne-Thompson permettant l'indexation des contes populaires par contes-types.
Céline Calvet est née à Paris de parents « bougnats ». Mais c'est en Aveyron, à Raygade, près du village de Montézic, qu'elle a été élevée chez ses grands-parents. Son répertoire, elle le tient de sa grand-mère.
Enregistré le 29 juin 1979 par Jean-Pierre Cassagnes avec l'aide technique du Conservatoire occitan de Toulouse et de l'Office audiovisuel de l'Université de Poitiers.
Publié dans la cassette analogique “Littérature orale de la Viadena, Céline Calvet conte” pour le compte de l'Institut d'études occitanes de la Vienne.
Son
Céline CALVET
née le 21 décembre 1898 à Paris. Originaire de Raygade de Montézic.
Transcription
Occitan
Français
E un jorn, prenguèt lo chaval e se’n va. Puis voilà, quand agèt traversat una castanhau, de qué vig : un tas de fornises que quauqu’un, amb un baston las aviá totas desparpilhadas. Davala de chaval, e, ambe sas mans, amassa tot aquò, torna far la formilièira. E la reina de las fornises li ditz :
“Ò que siás brave de nos avere tornar fach l’ostau. Escota, se jamai un jorn as besonh de naltras, apèla-nos e vendrem tot de suita !”
Lor di(gu)èt mercí e se’n va.
Pièi en partent pensa :
“De qué me farián las fornises ? Enfin…”
E se’n va. Passa lo long d’un riu. E aviá talament plogut que lo riu aviá debordat e de qué te vig al mièg d’un prat ? Una carpa. Davala de chaval, pren la carpa dins las mans e la va tornar metre al riu. La carpa li di(gu)èt :
“Mercí, Josèp, mercí ! Mès escota, se jamai un jorn as besonh de ieu, apèla-me, vendrai !”
Li di(gu)èt :
“Bon ! Oui, oui, merci carpe ! T’apelarai !”
E se’n va, pièi di(gu)èt :
“De qué me fariá una carpa ? Mès enfin…”
Contunha son camin. E de qué te vig ? Aviá fach talament de vent e un auratge, te vig un niuc per tèrra. E dins aquel niuc i aviá tres aucelons, tres gòrps. Pren lo niuc e lo torna montar sus l’aure. E les parents que èran pas luènh s’amènan e se meton a li dire :
“Mercí Josèp ! Mercí Josèp ! Mès s’as besonh de naltres, aumensa apèla-nos ! Vendrem t’adujar !”’
Contunha son camin. Se’n va. E se met a dire :
“De qué me farián de gòrps ? Enfin tant pis…”
E se’n va. Pièi arriba dins un país ont lo rei voliá maridar sa filha. Mès èra très, très dificile per ça que li caliá un gindre qu’agèssa bèlcòp de paciença e que… Lo rei li di(gu)èt :
“Voilà, vòle maridar la filha mès cau que lo gindre me faga tres causas !”
Alara i èran benlèu trenta, benlèu quaranta, qu’esperavan, e lo rei lor di(gu)èt :
“Voilà, ai perduda una baga que i teniái bèlcòp e l’ai perduda dins l’estanh. Aquel que la me tornarà portar aurà fach lo prumièr afaire que cau que fague per avere la filha !”
E se’n va. Voilà que tot lo monde salta dins l’estanh mès degús trobèt pas la baga. `
E, tot d’un còp, Josèp pensèt a la carpa. Di(gu)èt :
“Ten la carpa que aviá dich que m’adujariá benlèu ela…”
E la sonèt. La carpa arriba e li di(gu)èt :
“Voilà, me caldriá una baga que i a dins l’estanh. I soi anat mès la tròbe pas !”
La carpa di(gu)èt :
“E ben espèra, ieu vau anar veire !”
Et voilà la carpa que se’n va e quauquas minutas après torna ambe la baga.
Alara, la va portar al rei que li di(gu)èt :
“Oui, oui, oui, aquò’s ben la miá ! ’Quò’s ben aquò ! E ben bon, as fach lo prumièr afaire que voliái ! Ara, voilà, vau semenar tres sacs de ris dins lo bòsc. E cau qu’aquelses tres sacs de ris siagon plens de novèl, qu’aquò siaga ramassat abans que lo tresième jorn se lève !”
Bon. Josèp se met a ramassar de ris mès, lo ser arriba, e... Aviá un planponh de ris, aquò èra tot. Alara les tres sacs riscava pas… Tot d’un còp, pensèt a las fornises. E apèla las fornises. Las fornises arriban, e totas s’i meton e lo segond jorn les tres sacs de ris èran plens.
Lo rei di(gu)èt :
“Bon, as fach çò que caliá pel segond ! Mès ara i a lo tresième ! E lo tresième, me caldriá tres pomas d’aur que i a sus aquel aure dins aquela isla. Sonca t’avertisse, aquò’s très dangeirós ! Tot lo torn de l’isla i a un grand fuòc e… impossible de passar ! E, al pè de l’aure, i a un dragon que garda. E sai pas cossí faràs, enfin… Se me ramenas las tres pomas d’aur, as ma filha !”
Alara, va veire e, en efèt, veguèt aquel fuòc tot lo torn de l’isla aquí. E risquèt pas res. Pièi pensèt als gòrps. E apèla les gòrps. Les gòrps arriban :
“Ò mès s’es pas qu’aquò i vam anar !”
Se’n van totes les cinc : lo paire, la maire e les tres enfants. E prenon las tres pomas d’aur. En arribent, fan pas de bruch, lo dragon dormiá, enfin lo revilhèron pas, e pòrtan las tres pomas d’aur a Josèp e Josèp las va portar al rei.
Lo rei li di(gu)èt :
“Aquò’s très bien, aquí as ma filha.”
Et voilà cossí Josèp se maridèt ambe la filha del rei. »
Pas de traduction pour le moment.
Photo
Céline CALVET
née le 21 décembre 1898 à Paris. Originaire de Raygade de Montézic.
Ethnotexte
Céline CALVET
née le 21 décembre 1898 à Paris. Originaire de Raygade de Montézic.
Transcription
Occitan
Français
Un jorn, prenguèt lo chaval e se’n va. Quand agèt traversat una castanhau, de qué vig : un tas de fornises que quauqu’un, amb un baston las aviá totas desparpilhadas. Davala de chaval, e, ambe sas mans, amassa tot aquò, torna far la formilièira. E la reina de las fornises li ditz :
“Ò que siás brave de nos avere tornar fach l’ostau. Escota, se jamai un jorn as besonh de naltras apèla-nos e vendrem tot de suita !”
Lor di(gu)èt mercí e se’n va.
Pièi en partent pensa :
“De qué me farián las fornises ? Enfin…”
Se’n va. Passa lo long d’un riu. Aviá talament plogut que lo riu aviá debordat e de qué te vig al mièg d’un prat ? Una carpa. Davala de chaval, pren la carpa dins las mans e la va tornar metre al riu. La carpa li di(gu)èt :
“Mercí, Josèp, mercí ! Mès escota, se jamai un jorn as besonh de ieu, apèla-me, vendrai !”
Li di(gu)èt :
“Bon ! Oui, oui, merci carpe ! T’apelarai !”
Se’n va, pièi di(gu)èt :
“De qué me fariá una carpa ? Mès enfin…”
Contunha son camin. E de qué te vig ? Aviá fach talament de vent e un auratge, te vig un niuc per tèrra. E dins aquel niuc i aviá tres aucelons, tres gòrps. Pren lo niuc e lo torna montar sus l’aure. Les parents que èran pas luènh s’amènan e se meton a li dire :
“Mercí Josèp ! Mercí Josèp ! Mès s’as besonh de naltres, aumensa apèla-nos ! Vendrem t’adujar !”’
Contunha son camin. Se’n va. E se met a dire :
“De qué me farián de gòrps ? Enfin tant pis…”
E se’n va. Pièi arriba dins un país ont lo rei voliá maridar sa filha. Mès èra très, trèsdificile per çò que li caliá un gindre qu’agèssa bèlcòp de paciença… Lo rei li di(gu)èt :
“Vòle maridar la filha mès cau que lo gindre me faga tres causas !”
Alara i èran benlèu trenta, benlèu quaranta, qu’esperavan, e lo rei lor di(gu)èt :
“Ai perduda una baga que i teniái bèlcòp e l’ai perduda dins l’estanh. Aquel que la me tornarà portar aurà fach lo prumièr afaire que cau que fague per avere la filha !”
E se’n va. Voilà que tot lo monde salta dins l’estanh mès degús trobèt pas la baga. E, tot d’un còp, Josèp pensèt a la carpa. Di(gu)èt :
“Ten la carpa que aviá dich que m’adujariá benlèu ela…”
E la sonèt. La carpa arriba e li di(gu)èt :
“Me caldriá una baga que i a dins l’estanh. I soi anat mès la tròbe pas !”
La carpa di(gu)èt :
“E ben espèra, ieu vau anar veire !”
La carpa que se’n va e quauquas minutas après torna ambe la baga.
Alara, la va portar al rei que li di(gu)èt :
“Oui, oui, oui, aquò’s ben la miá ! ’Quò’s ben aquò ! E ben bon, as fach lo prumièr afaire que voliái ! Ara, vau semenar tres sacs de ris dins lo bòsc. E cau qu’aquelses tres sacs de ris siagon plens de novèl, qu’aquò siaga ramassat abans que lo tresième jorn se lève !”
Josèp se met a ramassar de ris mès, lo ser arriba, e... Aviá un planponh de ris, aquò èra tot. Alara les tres sacs riscava pas… Tot d’un còp, pensèt a las fornises. E apèla las fornises. Las fornises arriban, totas s’i meton e lo segond jorn les tres sacs de ris èran plens.
Lo rei di(gu)èt :
“Bon, as fach çò que caliá pel segond ! Mès ara i a lo tresième ! E lo tresième, me caldriá tres pomas d’aur que i a sus aquel aure dins aquela isla. Sonca t’avertisse, aquò’s très dangeirós ! Tot lo torn de l’isla i a un grand fuòc e… impossible de passar ! E, al pè de l’aure, i a un dragon que garda. E sai pas cossí faràs, enfin… Se me ramenas las tres pomas d’aur, as la filha !”
Alara, va veire e, en efèt, veguèt aquel fuòc tot lo torn de l’isla aquí. Risquèt pas res. Pièi pensèt als gòrps. E apèla les gòrps. Les gòrps arriban :
“Ò mès s’es pas qu’aquò i vam anar !”
Se’n van totes les cinc : lo paire, la maire e les tres enfants. E prenon las tres pomas d’aur. En arribent, fan pas de bruch, lo dragon dormiá, enfin lo revilhèron pas, pòrtan las tres pomas d’aur a Josèp e Josèp las va portar al rei.
Lo rei li di(gu)èt :
“Aquò’s très bien, aquí as ma filha.”
E Josèp se maridèt ambe la filha del rei. »
Pas de traduction pour le moment.