Jenton

Collecté en 1994 par IOA Sur la Commune de La Salvetat-Peyralès Voir sur la carte
J'apporte des précisions ou
je demande la traduction >

Introduction

Maurice Balsa est un conteur exceptionnel. Il détient, de par la seule tradition orale, une grande partie du répertoire fantastique de la Vallée du Viaur qui a tant influencé l'œuvre de l'un des plus grands écrivains occitans du XXe siècle, Jean Boudou (1920-1975). 

La famille Balsa aurait compté parmi les siens Honoré de Balzac. Jean Boudou y est apparenté par sa mère Valérie (dite Albanie) Balsa (1892-1980).

Ce conte est à rapprocher de "Pierre sans Paur" que nous avait raconté Antonin Champagnac à Orlhaguet. Il semble se rattacher au conte répertorié AT 327C (L'enfant dans le sac) dans la classification internationale Aarne-Thompson indexant les contes populaires par contes-types.

Ethnotexte

Maurice BALSA

né en 1916 au Bibal de La Salvetat-Peyralès, décédé en 2013.

Transcription

Occitan
Français
« I aviá a Monton un tipe que l'apelavan lo Jenton. 
La siá maire, se trobava qu'èra un pauc mal fotuda, volguèt anar confessar. En arribant, i moriguèt. Lo filh la te quilhèt tota drecha dins lo confessional e diguèt al curat :
“La paura mamà voliá confessar, èra lassa, l'ai metuda dins lo confessional, vos retardarà pas, vos retardarà pas…”
Lo curat i anèt de suita, la boleguèt… Pas res. Tac ! Tombèt.
“Mès, la mamà anava bien, m'avètz tuada la mamà… Vau portar plenta !”
Lo curat li propausèt 50 escuts – aquò fasiá 150 francs – per que diguèsse pas res.
Enterrèron la mamà, tot aquò.
Quand aquò siaguèt finit, diguèt al fraire :
“Sabes, lo curat de Monton crompa las pèls.
– Cossí ?
– M'a crompat la pèl de la paura mamà 50 escuts.
– 50 escuts fa d'argent !”
Lo fraire, content coma un ase, aviá una vaca que valiá pas res, la bandèt, l'espelèt e anèt a Monton ambe la pèl dins una saca.
“Bonjorn, Mossur lo curat !
– Bonjorn, de qué i a per ton servici ?
– Pas res, mon fraire m'a dich que crompàvetz las pèls e que las pagàvetz a pus près. Per la paura mamà li avètz balhat 50 escuts, ieu vos pòrti la pèl d'una vaca qu'es plan pus bèla…
– Canalhas que sètz ! Qu'anèssetz totes a l'Infèrn !”
Lo tipe tornèt partir ambe sa pèl.
A l'ostal, diguèt al fraire :
“M'as fach una sotisa, te vòli tuar !
– Me tues pas, me tues pas !
– Te vòli tuar, te vòli tuar !”
L'estaquèt a-z-una còrda per lo penjar.
“Penjat, encara t'embarrassarai, tant val que me nègues al gorg negre.
– Benlèu s'anam alai, te'n sortiriás…”
Alara lo fotèt dins una saca, estaquèt la saca per la cima e se'n anèt per lo fotre a l'aiga. 
L'autre, canalha coma tot, li diguèt :
“Paure fraire, t'ai facha una sotisa, mès as pas soscat a çò que fas.
– Cossí ?
– Sabes pas solament ont ai fotut l'argent, se lo tròbas pas… L'ai plan rescondut, l'ai plan acaptat !”
L'autre se daissèt far, mès que per tornar montar de Viaur a Monton, n'i a un tròç ! Alara tornèt montar a Monton e daissèt lo fraire dins la saca. 
Passèt un estamaire e, dins la saca, lo tipe fasiá :
“Cent escuts a l'oreta, l'an ganhat, l'an ganhat !”
L'estamaire diguèt :
“De qué disètz, l'òme ?
– M'an metut aquí e aquò son cent escuts a l'oreta, soi en trenh de trabalhar !
– Bogre, daissatz-me far un quart d'oreta !
– Se volètz, mès pas qu'un quart d'oreta.”
Lo tipe dintrèt dins aquela saca e l'autre l'estaquèt.
Quand lo fraire arribèt, li diguèt :
“Siás una canalha, i aviá pas res !
– Mès, i a pas un quart d'oreta encara !”
L'autre atrapèt la saca e cap al gorg…
Una setmana après, lo cabrièr aviá perdudas de cabras dins los bòsces. Aquelas cabras manjavan lo long de Viaur.
Tornèt veire lo fraire qu'èra pels camps :
“Siás aquí ?
– Rapèla-te que lo país d'ont veni, aquò's tot planièr.”
Las cabras èran lo long de l'aiga e las vesián totas que se refletavan dins l'aiga.
Lo fraire diguèt :
“Finta-me aquelas cabras cossí son polidas, aquò's per las menar qu'aquò fa un trabalh…”
L'autre èra totjorn en trenh d'agachar cossí èran las cabras aquí, lo fraire lo t'atrapèt per las cauças e lo fotèt a l'aiga, lo bandèt. »

Pas de traduction pour le moment.

© Tous droits réservés Institut occitan de l'Aveyron

Localisation

Vous aimerez aussi...

En cours de chargement...