Lo lop e lo rainald

« [X] me’n contèt un qu’èra dels temps que las bèstias parlavan.
Un còp, parlavan las bèstias.
Alèra ’quò èra lo lop e lo rainald.
Lo rainald es coquin coma un…, coma un rainald.
Alèra di(gu)èt a…, trobèt lo lop pel camin e li di(gu)èt :
“Di(g)a, los as totes que manjan de fruchas, fan aicí, fan alà e nautres nos cal debrolhar, nos cal afermar un tròç de camp. Aquel camp es a afermar…”
Afermèron aquel camp.
Li di(gu)èt :
“Òc ben !”
E lo rainald li di(gu)èt :
“Tu que siás fòrt, seràs pus fòrt que ieu per trabalhar mès t’adujarai.”
Va plan !
Di(gu)èt :
“E ben lo nos cal far.”
Alèra afèrman aquel camp.
E alèra di(gu)èt :
“Qu’es aquò que l’i podèm far ?
– Ò !, li di(gu)èt, comprenes, i nos caldriá far de patanons.”
Alèra tròban de patanons, ne semenan e lo lop, el, fa(gu)èt la re(g)a, fa(gu)èt tot.
Pardí, aquelses patanons venguèron polits. Lo primièr còp qu’òm trabalha una tèrra… D’unses patanons polits e verds, supèrbes !
Alèra venguèt lo mes de setembre, la recòlta arribava.
E li di(gu)èt :
“Ara, los patanons començan d’èstre bèlses, nos cal traire los patanons. De qué tu vòls prene, tu qu’as plan trabalhat !, di(gu)èt, de qué tu vòls prene ? Vòls prene çà de dessús o çò que es per tèrra, dins la tèrra ?”
Lo lop, qu’aviá plan trabalhat, vesiá aquelses patanons tant polits. Aicí, aviá pas lo mildion coma ara.
Alèra li di(gu)èt :
“Ò ieu, aussi pas o te dire, mès prendriái lo dessús.
– E ben, li di(gu)èt lo rainald, per que tu causisses, ieu vau prene lo dejóst.”
Va plan !
Alèra se meton a traire aquelses patanons.
Lo rainald di(gu)èt :
“Allez !”
Quand tra(gu)èron aquelses patanons, lo lop, el qu’èra fòrt, te trasiá aquò e di(gu)èt :
“Mas que es pas ’quò ! Ieu vau prene çò de dejóst.”
E, pardí, i aviá de patanons polits, e rossèls e polits, e semblavan bons.
Alèra l’autre di(gu)èt :
“Et oui !, ieu me cal prene lo dessús !”
Mès que, a mesura que ramassava l’espampi, l’espampi secava e aviá pas res.
E li di(gu)èt :
“À !, di(gu)èt, aqueste còp, tu rainald, aqueste còp, te vòli manjar. M’as engarçat !”
Di(gu)èt :
“Siás ben pro coquin mès ieu te vau atrapar e te vau manjar.”
Mès li di(gu)èt :
“Bòp !, me manges pas ! Podèm far quicòm mai.”
E, pardí, daissan far.
Lo printemps d’après arriba e decidèron de l’i far de blat.
Alèra fan de blat. E lo paure puta de lop totjorn èra lo prumièr al trabalh e fasiá las re(g)as, tot.
Enfin lo rainald, el, semenèt. E quand agèt semenat, lo blat nasquèt polit, e d’aquò plan polit.
E li disiá :
“Veses s’avèm reussit de far aquela recòlta.”
E lo lop, pardí, disiá :
“Oui, aqueste còp ne’n manjarem.”
Alèra quand venguèt, al mes de julhet…, a la fin de julhet, venguèt la recòlta, li di(gu)èt :
“E ben ara mès qu’es pas aquò : cal missonar e cal sabure de qué prenèm. Qué prenes, tu ?, li di(gu)èt. Tu que siás totjorn…, te daissi prene lo prumièr.
– À !, li di(gu)èt, vòli pas far coma lo còp passat !”
Di(gu)èt :
“Vòli prene çò de dejóst.
– E ben, di(gu)èt, coma voldràs. Ieu prendrai çò de dessús perque tu o vòls pas.”
E, manca pas !, missonan.
Mès que, quand escodèron, jóst la tèrra i agèt pas res. I aviá res que las raices e la tranu(g)a empr’aquí.
E lo rainald aviá lo gran.
“À, li di(gu)èt, aqueste còp, al segond còp, di(gu)èt, l’i mancas pas, te mangi !
– Puta !, li di(gu)èt, me manges pas !, di(gu)èt, perque farem ben quicòm mai.”
Li di(gu)èt :
“Escota, li digu)èt. Perque aquò’s aital sabi de mèl e que sabi que tu, lo lop, – sabes que aimava lo mèl –, di(gu)èt, sabi que tu, lo lop, aimas lo mèl e lo nos caldrà anar manjar.
– Bogre !, li di(gu)èt, aquò’s òc, li di(gu)èt.
– Mès que sabes que es a un airal…
– E ont es ?
– Es dins una glèi(s)a. Es dins una glèi(s)a e, sabes, la barran a clau cada nuèch. I a res qu’una trapèla a un airal que aquò’s per daissar passar los cats, un bocin bèla, per que…, per far aquò la nuèch, per manjar los rats.”
Di(gu)èt :
“Nos caldrà passar aquí e l’anarem manjar.”
Manca pas ! Passan per la galinièira e sabes que lo lop patissiá per passar.
Lo rainald, el, passèt, es pus…, a pas lo ventre tant gròs. Passèt plan. E quand sia(gu)èron dins la glèi(s)a, pardí, èra sul cloquièr aquí.
Van sul cloquièr e li di(gu)èt :
“Ten, veses, es aquí !”
Èra dins dos barricòts o tres. E alèra sabes que lo rainald, el, manjava lo mèl mès, de còp en còp, anava passar per la galinièira per veire se podiá passar.
Enfin passava.
Lo lop, el, golut coma un lion, s’èra conflat lo ventre coma un ase.
Alèra qué far ?
Lo rainald li di(gu)èt :
“Ieu, ara, me’n vau.”
E lo rainald passa per la galinièira e se’n anèt.
Lo lop di(gu)èt :
“ E ara ? E ieu pòdi pas pus passar !”
Passava ben plan lo cap mès lo ventre voliá pas passar. E cossí far ?
E li di(gu)èt :
“Demòras dedins, pardí.
– E òc ! Mès demòras dedins ! E !, li di(gu)èt, en mai d’aquò… E deman matin, quand lo monde van venir a la messa, n’atraparai una tanada.”
Mès li di(gu)èt :
“Ten !, li di(gu)èt, te vau ensenhar un biais.”
E lo rainald èra defòra.
Li di(gu)èt :
“Veses, tu qu’as una brava coeta, te cal… Veses, i a la còrda de las campanas al cloquièr. Te cal estacar la coeta a la còrda de las campanas, las campanas se metran a sonare, veses, es mièjanuèch o doas oras del matin e, veiràs, lo sonièr vendrà.”
Manca pas ! Alèra s’estaca la coeta.
Macarèl ! Aquelas campanas, cada còp, aquò sonava. E sonèron.
Lo campanièr, manca pas !, di(gu)èt :
“Qué i a a la campanas ?”
E arriba en vitessa amb un pal. Desclava, te tròba l’autre acrocat ambe la coeta e di(gu)èt :
“Qu’es aquela puta de bèstia ?”
Alèra, ambe son pal, li fot un còp de pal mès que la coeta se descorguèt. Mès lo lop reussi(gu)èt a se’n anar.
Quand sia(gu)èt defòra, di(gu)èt al rainald :
“E ben tu, aqueste còp, te vau manjar. Finta cossí m’an metuda la coeta ara. Ai pas pus de coeta, es tota rufada coma aquò.
– Me manges pas !’’, li di(gu)èt.
Di(gu)èt :
“Perque t’ensenharai un airal. I a de bargaires que an facha de cambe, aval un bocin pus bas, e alèra anarem atrapar aquelas estopas e ieu te farai bravament de borra per la coeta. E te’n fagues pas, auràs una coeta coma aviás abant.
– E ben…”, li digu)èt.
E van alà prene la cambe e li te foton una brava coeta.
“Mès…, li di(gu)èt, soi pas plan amb aquela coeta. Figura-te !, aquò’s tot borrut, tot gòrre. Quand plòurà, sabi pas que farà ?”
Li di(gu)èt :
“Aqueste còp, escota, aqueste còp, te mangi !
– Non, non, me manges pas !, li di(gu)èt. Veses, n’i a qu’an alucat un fuòc, alà, per cramar de lenha. As res qu’a i anar e l’i passar…, l’i passar un còp de…, i passaràs la coeta per las flambas. E, veiràs, aquò se rabastinarà e i aurà pas presque res, e tot serà plan.”
E l’i va.
Mès que i passèt ben la coeta, mès que aprochèt tròp del fuòc e se cramèt las quèissas. Enfin !
“Aqueste còp, li di(gu)èt, aqueste còp te mangi, te mangi, te mangi !”
E se sarrava d’el.
Li di(gu)èt :
“Que siás colhon !”
Di(gu)èt :
“Te cal anar vite al pè d’aquel besal, alà, e trempar la coeta dedins. Te dolariá pas pus !”
E, pardí, el te trempa la coeta. Mès que èra doas oras del matin e aquò èra pendent l’ivèrn…
Li di(gu)èt :
“Mès que l’i te cal demorar per que te dolariá.”
Tot en l’i demorent, se metèt a far freg e jalèt. E lo paure puta demorèt jalat dins lo besal e totes los bargaires, qu’èran aquí per la cambe, arribèron e lo tuèron.
E agèt pas pus…
Lo rainald sia(gu)èt delivrat del lop. »