Lo cònte del Sauvatge

« Aquò se passava lo temps dels reis encara, que li aviá aicí en França.
Dins un bòsc, i aviá un òme que manjava totes les soldats del rei. Alara lo rei, quand ve(gu)èt aquò, di(gu)èt que aquel que anariá tuar lo sauvatge e que li portariá lo cap, i donariá la filha, una galharda filha.
Alara n’i aviá un aquí que n’èra pas dels pus arevilhats mès, un jorn se ditz :
“Ieu i vòle anar.”
Alara se’n va. Aquò èra un jorn de fièira. Alara en marchent – marchava pro vite – te tròba una femna qu’anava vendre de fromatges tendres, d’encalats. Alara li di(gu)èt :
“Ont vas l’òme ?
– Ò ! Vau tuar lo sauvatge dins lo bòsc que manja totes les soldats del rei.
– Ò ! Ò ! Pecaire ! Fa(gu)èssetz pas aquò ! Pensatz-vos mès… vos volètz far tuar !
– A non pas, li di(gu)èt, aquò fa pas res. Mès se me voliatz donar un fromatge !
– A… vos donarai ben un fromatge pardí !
– Mas que, sabètz, ai ben paur !”
Li dona un fromatge, met lo fromatge a la pòcha e se’n va.
Ne tròba una autra qu’anava vendre d’escautas de fiau de lana. Alara i di(gu)èt :
“Ont vas l’òme ?”
Totjorn la mèma causa :
“Vau tuar lo sauvatge !
– Ò, aï, aï ! Mès fa(gu)èssetz pas aquò ! Sabètz ben que tornaretz pas ! Vos manjarà atanben !
– A ! Aquò fa pas res ! Ai enveja d’assajar ! Se me podiatz donar una escauta de lana, tant pis…
– Ò, pecaire, vos donarai ben una escauta de lana, pardí ! Se i a pas qu’aquò…”
Alara li balha son escauta, pren l’escauta de lana, la met a la pòcha e, alara, se’n va un bocin pus luènh.
En marchent, tot en un còp, te vei un niu de lausetas aquí sul bòrd de la rota. E i aviá justament la lauseta. Alara, òp !, i va. Po(gu)èt atapar la lauseta. La met a la pòcha e contunha son camin. Alara se’n va.
En marchent, passa lo long d’una ribièira aquí. I aviá de pichons roquets, totes blancs aquí, pas gròsses. Diguèt : “Ten, quauque còp, aquò poiriá servir ! Te’n vau amassar una plena pòcha.” N’amassèt una plena pòcha e contunha.
Te tròba una femna qu’anava vendre d’auglanas. Alara aquò tòrna recomençar :
“Ont vas l’òme ?
– A ben bon, vau assajar de tuar lo sauvatge, sabètz ben, que manja totes les soldats del rei !
– Ò mès, pecaire, vos faretz manjar ! I anèssetz pas ! Vos tuarà !
– Ò mès aquò fa pas res ! Se me voliatz donar quauquas auglanas !
– Ò ben vos donarai ben quauquas auglanas.”
Enfin li dona d’auglanas e se’n va.
Marcha… Tot en un còp, arriba dins lo bòsc e te vei aquel sauvatge.
Alara lo sauvatge, quand lo veguèt :
“Mès ent vas ?
– Ò ben, çò ditz, te vene téner companhiá per çò que sabes pas de qué far ! Aquò fa que te vene téner companhiá. E, çò ditz, mès… solament, es encara de bona ora, podèm pas dintrar a l’ostal… Se vòls, ten, podriam far quicòm per nos amusar…”, que di(gu)èt al sauvatge.
Lo sauvatge li di(gu)èt :
“Vòle ben !”
Li di(gu)èt :
“E ben ten, çò ditz, vam far a-n-aquel que crocarà lo pus vite las auglanas !”
Alara sòrt las pichòtas peiretas qu’aviá amassadas lo lòng de la ribièira e las dona al sauvatge. E el pren las auglanas. Alara mon sauvatge èra aquí que cracava las pèiras, las escrasava prèsque mès podià pas tandis que mon òme, las auglanas : crac ! crac ! crac !
Alara lo sauvatge di(gu)èt :
“Ò ! Quanas dents cau que ajas !
– Ò per aquò d’aquí, ieu ai bonas dents !”
Di(gu)èt :
“Mès ara di(g)a, se voliás que fa(gu)èssem a-n-aquel que farà tapar lo mai las pèiras per la paret alai ?
– Bon, òc ben se vòls.”
Alara el dona una pèira al sauvatge, el pren son fromatge qu’aviá dins la pòcha e di(gu)èt al sauvatge :
“Vai-z’i tu alai !”
Atapa aquela pèira, se brisèt per la paret mès res i demorèt pas. El t’atapa lo fromatge e, sens avere besonh de forçar, lo fromatge demorèt alai placat per la paret.
“Ò !, i diguèt, quanses braces cau que ajas !
– Oh oui,per aquò d’aquí, ai de bons braces ! Ten, vòls pas que fa(gu)èssem a-n-aquel que farà montar las pèiras lo pus naut ?
– Ò ben si, vam assajar !”
Alara dona una pèira al sauvatge, el sòrt la lauseta e di(gu)èt al sauvatge :
“Vai-z’i tu !”
L’autre escampèt aquela pèira amont. I demorèt un briu mès enfin tot en un còp tornèt tombar. E el lacha aquela lauseta e la lauseta se’n va. L’an pas jamai tornada veire ! E di(gu)èt :
“Mès torna pas tombar ! Mès se pòt ben ! Benlèu es passada amont al cièl, sai pas ieu…
– Ò, çò ditz, quanses braces cau que ajas !
– Oh oui,mès per aquò d’aquí, ai de bons braces. Son encara pro fòrts !”
Aprèssa di(gu)èron :
“Quand mème, aquò comença de s’abaissar, ara caldriá ben quand mème assajar de dintrar !”
Mès, solament, lo sauvatge di(gu)èt :
“Ieu ai pas ges de boès a l’ostau e alara nos cau prene un fais de boès !”
Alara aquò èra un boès de garric, agachèt lo pus naut, alara lo sauvatge atapa aquel garric, se metèt a lo tòrcer per far un fagòt de boès. Alara l’òme li ditz :
“Mès, di(g)a, ten atapa-me aquí !”
Li donèt lo començament de l’escauta.
“Ieu vau far lo torn del bòsc e prendrai tot lo bòsc al còp !
– Ò !, çò ditz, fagas pas aquò malerós que aprèssa me poiriái pas pus rescondre ! Ò non pas ! Non pas ! Anem-nos. Avèm pro boès coma aquò !
– Ah bon !”
Se’n van, arriban a l’ostau. Alara quand seguèron aquí, lo sauvatge li di(gu)èt :
“Bon, ieu vau anar far la cosina e, lo temps que ieu farai la cosina, se vòls far un bocin de boès aquí…
– Òc ben, se vòls.”
Mès per far lo boès, li sòrt un malh que pesava dètz quintals. Alara mon òme que pecaire auriá pas bolegat solament lo començament del margue, mès coquin encara el èra pro. Alara, del temps que lo sauvatge èra enlai en dedins, se metèt a cridar :
“Pastras de delà l’aiga, atencion que lo malh del sauvatge vos va tombar dessús !”
Lo sauvatge sòrt per la pòrta en vitessa e ditz :
“Ò, fagas pas aquò malurós que poiriái pas passar la ribièira per lo tornar cercar ! Daissa aquò aquí que avèm pro boès !
– Ah bon !”
Dintran, manjan… Tanlèu qu’agèron manjat, pardí èra nuèch, e lo sauvatge li di(gu)èt :
“Ieu, ara, vau anar far un torn dins lo bòsc. E tu as pas qu’a t’anar jaire.”
Mon òme qu’èra encara pas tan bèstia qu’aquò di(gu)èt :
“Certenament que, la nuèch, va arribar per me tuar.”
Alara va cercar un soc que li aviá defòra, lo met dins lo lièch aquí, li metèt lo bonet aquí, l’acaptèt bien ambe de fleçadas e se’n va se rescondre.
Naturalement, a doas oras del matin, lo sauvatge arriba, te pren lo malh e fot un còp de malh aquí cre(gu)ent qu’aquò sia(gu)èssa lo bonòme, mès aquò èra lo soc que i èra. Fotèt un còp de malh. Cre(gu)èt que l’aviá tuat, pausa son malh aquí e torna partir per anar manjar quauque autre soldat. Alara aquò fa que tòrna partir.
Mon òme, tanlèu que sia(gu)èt partit, fa lo lièch coma cau, se lèva e lo sauvatge arribèt a poncha de jorn, pardí. Lo sauvatge li di(gu)èt :
“A ten ! Siás dejà levat ?
– Ah oui,ieu soi matinièr, demòre pas al lièch lo matin.
– Mès as bien durmit ?
– Oh oui,ai bien durmit.
– As pas res sentit la nuèch ?
– Non, crese pas ! Ò, a un moment m’a semblat que i aviá un cat benlèu, o un rat, que me passava dessús, mès sai pas, ère endurmit, ai pas bien comprés.”
Alara lo sauvatge se met a dire :
“Ò quanses òsses cau que ajas !
– Oh oui,ai de bons òsses !”
Lo lendeman, passèron la jornada apr’aquí coma po(gu)èron e totjorn parelh, pardí. Lo ser, lo sauvatge torna partir e l’autre quand ve(gu)èt aquò, di(gu)èt :
“Boges pas !” Anèt cercar pro de socs e tot e ne met darrièr la pòrta. Daissèt pas que sonca lo passatge que, malgréque sia(gu)èssa fòrt, podiá pas dintrar lo sauvatge. Di(gu)èt :
“Ten quand vendrà, caldrà que passe lo cap…” E l’agachava aquí de darrièr.
Naturalament, mon òme se met aquí darrièr la pòrta… Quand arribèt mon sauvatge, possa la pòrta, tot aquò tremblèt mès podiá pas dintrar. Alara aquò manquèt pas : per agachar aquò que i aviá darrièr la pòrta, passa lo cap e l’autre qu’èra aquí ambe la destral, pam !, li fot un còp de destral e i còpa lo cap.
Alara mon òme pren lo cap del sauvatge e l’anèt portar al rei. Aquò’s el qu’agèt la filha.
Lo cònte es passat pel prat, es acabat. »