La raça aubrac

« Aquò’s lo país qu’a facha la raça e pièi, aquò’s la raça que fa lo país. Aquò’s un torna-temps. Tornèm pas trobar la data de la premièira situacion de la raça. Çò que trobèm juste, aquò’s 1898, lo premièr libre que enregistrèron sus la raça, les premièrs concors, la seleccion, tot aquò. Dison que totas las raças davalan dels auròcs. I a doas versions. N’i a que dison que venguèt devàs la Suissa, maisses dison que venguèt del Marais Poitevin. Mès, aquò’s lo trabalh que se fa(gu)èt ambe la raça que menèt la raça a la situacion qu’es la siá.
Altres còps, las vacas èran pas tant espessas que uèi, èran pro lançadas, pro lòngas, la bana èra totjorn bien virada e bien plaçada. Les parelhs de buòus que avián de missantas banas podián pas far. Seleccionavan lo brau per la mònta suivant las banas de la maire. E las cambas èran solidas, mai que uèi benlèu. Avián de quartièrs… Pesavan mai de davant que de darriès. Aquò èra un avantatge per tirar. Se trasián sul jo. Ai avut vist de buòus que tombavan a ginolhs quand aquò lisava, mès sostavan pas.
Entre Sant-Jurvèva e Sant-Chèli, las vacas èran pas tot a fèt las mèmas. Sus Sant-Jurvèva o benlèu Laguiòla, èran un bocin pus desvelopadas e, sus Sant-Chèli e Condom, alai, èran pus esclafadas, pus cortas, mès pesavan ben tant.
I a quicòm que èra tot a fèt particulièr de la raça, aquò’s la bata negra. I a pas un tropèl de raças en França que an la bata negra. La bata, lo nas e lo torn dels uèlhs negres. Aquela bata negra èra una fòrça per trabalhar. Una bata negra resista dos còps mai qu’una bata blonda. I a de bòrias que farravan mème pas les buòus. Quand i aviá pas tròp de camin, avián pas besonh de farrar les buòus. Avián les pès que tenián, aquò èra extraordinari. Als jorns d’uèi, aquela bata negra es considerada pels Italiens coma una fòrça. Aquò’s la rusticitat. »