Joan lo Bèstia

« Aquel Joan, l'avián batejat Joan lo Bèstia.
Visquiá tot sol, aquí, ambe sa maire. Sa maire èra viusa, evidament.
Alara, un jorn, sa maire li di(gu)èt :
“Di(g)a, escota, Joan, sabes pas, poiriás pas anar alai al vilatge, a Sent-Sernin, m’anar cercar de gulhas ? Di(gu)ère a l'espicièira que, se n'aviá qualqu'unas, que me las metèsse de costat. Vai las quèrre !”
E mon Joan, fièr de far una passejada, d'anar far un torn al vilatge, pense ben, i anèt.
Quand arribèt alai, li balhèron las gulhas. L'espicièira li di(gu)èt :
“Mès esperatz, que te las vau plegar dins un papièr…”
Mon Joan, pas un ni dos, las atapa, las pren dins la man e se'n va.
En tornent, pardí, una comission pressada l'atapèt. Se di(gu)èt en el-mème :
“End ont poiriái pausar aquelas gulhas ?”
E vegèt aquí lo carri de palha qu'èra arrestat, de Matiu. Te planta las gulhas dins la palha, se'n va e prenguèt tot lo temps qu'i calguèt.
Quand tornèt, cèrca que cercaràs, ne trobèt pas capa.
Quand arribèt a l’ostal, pardí, tot confús un pauc, sa maire li di(gu)èt :
“Di(g)a, m'as aquelas gulhas ? Dòna las me vitament que n'ai besonh per petaçar !
– Eh oui, eh oui, mès m’a calgut arrestar pel camin, alai, las ai pausadas alai dins la palha, sus la remòrca de Matiu e ara las trobe pas plus…”
Sa maire li di(gu)èt :
“Bogre de bèstia que siás, te las caliá pinjar aquí per la vèsta, las auriás espintadas totas e las auriás pas perdudas !
– Ououimamà, lo còp que ven o farai. Lo còp que ven o farai, mamà !”
Passèt qualques jorns e tot. Sa maire l'aviá un pauc engulat, bien sûr.E li di(gu)èt :
“Di(g)a, Joan, aquò's pas aquò, i a un bigòs alai ches lo fabre que diu èstre se(g)urament prèste, benlèu lo m'anariás quèrre…”
Mon Joan èra estat engulat, li voliá pas bien anar…
Sa maire li di(gu)èt :
“Escota, te crompère una vèsta tota nòva, aquí a la fièira, as pas qu'a la prene e vai me quèrre aquel bigòs.”
Mon Joan, fièr de dire :
“Vau anar al vilatge e me van veire amb una vèsta nòva qu'estrene !”
Sabètz que n'èra un pauc fièr… E fa pas a dos, se'n va al vilatge. Fa lo torn del vilatge, per far veire aquela genta vèsta, e tot. E pardí, pren lo bigòs, pèi se di(gu)èt :
“Calriá pas que la mamà m'engulèssa…”
Pel camin, s'amaginèt… Cossí poiriá far ?
“A ! me cal far coma m'a dich de las gulhas !”
Tapa lo bigòs e lo planta dins la vèsta.
E arriba a l'ostal. Quand arribèt, que sa maire lo vegèt arribar amb aquel bigòs dins la vèsta nòva, m'avètz comprés tot çò qu'i posquèt recitar… Lo tretèt de tot çò que n'èra, e tot.
E pardí, mon Joan i di(gu)èt :
“Mamà, mamà, mès m'engulètz pas…
– Escota, un bigòs, te caliá atapar un baston, metre lo trauc dins la duèlha e lo portar sus l'espatla ! Mès pas far de conariás parelhas !”
E Joan respondèt :
“Oui, oui,mamà, te promete que lo còp que ven o te farai, o te farai !”
E pièi voilà.Sa maire li di(gu)èt :
“Te vòle pas comandar mai res perque fas pas que de conariás.”
Bon, de temps passèt, tornar… Pièi sa maire li di(gu)èt :
“Di(g)a, vai veire Matiu, alai, e di(g)a-z-i que te mène lo pòrc qu'ai crompat, que la sot es prèsta. Crompère un pòrc, l'altre jorn e di(gu)ère que quand la sot seriá prèsta, me lo menèsse. Vai-z-i dire que lo me mène.”
Mon Joan, fièr, s'amaginèt :
“Matiu me pagarà un còp a biure. I me cal anar.”
E pardí, te va alai, pense ben. Arriba alai, pas cap de Matiu. Va a la sot, te vei de pichòts porcelons aquí qu'èran nascuts n'i aviá pas que qualques jorns. S’amaginèt :
“Me cal far veire a la mamà que soi desgordit ! Me'n cal prene un…”
E te'n pren un, pense ben. Pièi di(gu)èt :
“A ! me cal far coma a dich la mamà !”
Te còpa un baston, duèrb la gòrja al pòrc, i traversa ambe lo baston d'un caire a l'altre e lo pòrta sus l’espatla. E arriba a l’ostal. En arribent a l'ostal, aquel paure porcelon, la vida l'aviá quitat…
Sa maire l'engulèt, mès l'engulèt ! Li di(gu)èt :
“Te tornarai pas pus jamai comandar pas res. Te comptave pas tan bèstia ! Après tot, auriás avuda una cordeta, aquel porcelon t'auriá bien segut ! L'auriás poscut menar encara atal, amb un bocin de ficèla a-z-una pata mès pas far coma aquò d'aquí !”
E Joan totjorn las mèmas responsas :
“Mès oui,mamà, m'engulètz pas, o farai, lo còp que ven o farai, o farai…”
Sa maire li di(gu)èt :
“Te comandarai pas mai res ni mairiende tot, aquò's finit.”
Efectivament, sa maire comandèt pas mai res.
Un jorn que Joan, pardí, se passejava, que partiá, anèt al vilatge, rodava un pauc per passar lo temps, fasiá calor e tot, tròba lo car, que sabètz, fasiá las comissions, lo corrièr qu'apelavan. Li di(gu)èt :
“Di(g)a, ai portat lo pairòl de ta maire, qu'aviá comandat, aquí, es dins lo car,te calriá lo li prene enlai, que benlèu n'a besonh !”
Joan s'amaginèt :
“Òc a ben, lo pòde ben prene.”
E pren lo pairòl. Pièi se di(gu)èt :
“A… cossí me lo cal portar, cossí m'a dich la mamà ? Ah oui,amb un bocin de cordeta.”
Alara quita las bertèlas, estaca lo pairòl e rrrrrrrrrra… juscas a l'ostal. Aquel pairòl, quand arribèt, lo cuol del pairòl tot traucat, pardí, coma comprenètz. E sa maire que l'engula :
“Te di(gu)ère pas de lo menar, t'ai dich que te comandave pas mai res, per de qué me l'as menat ?”
E tot. Mon Joan di(gu)èt pas res. Aquò passèt e tot. De temps passèt encara.
E un jorn, sa maire que preniá lo corrièr, pardí, per dire de partir al vilatge anar far de corsas, coma èra bien oblijada d'o far, e tot, partiá en l'aval un pauc luènh, i di(gu)èt :
“Di(g)a, la pòrta alai del polalhièr es dubèrta, la cloca es sortida, s'es levada per dire d'anar manjar e, quand dintrarà, me tornarà barrar la pòrta, que los cans l'anèsson pas embestiar o tot. Tanlèu que veiràs qu'es tornar suls uòus, i me barras bien la pòrta que los uòus s'efregissen pas, que cap de bèstia l'ane pas embestiar, ni mai res.
– Oui, oui, oui,mamà, o te farai.”
Al cap d'un moment, Joan s'amaginèt :
“Me cal bien far aquò que cal.”
Va tocar los uòus, començavan de s'efregir. La cloca èra pas arribada aquí. S'amaginèt :
“Ieu los vau téner calds.”
S'asseta dins la palhassa e cloca los uòus. E pièi, quand la cloca arriba, se lèva, laissa la plaça a la cloca e, pense ben, barra la pòrta.
Quand sa mamà arribèt, mon Joan…
“Mès de qu'es aquò qu'as fach, qu'as lo cuol de las calças tan jaunas ? De qué t'arriba ? Mès, chai te siás pas anat assetar suls uòus ?”
E mon Joan, confús, di(gu)èt pas res… Sa maire va veire la palhassa. M'avètz comprés, aquò qu'i aviá dedins… Tot aquò èra esclafat… N'atapèt una engulada !
“Mès t'aviái pas comandat aquò, t'aviái dich de barrar la pòrta !”
Mon Joan, pardí, di(gu)èt pas res… E lo temps passèt. Sa maire li comandava pas pus rien, rien.
E Joan totjorn se passejava.
E se'n va alai, justament, tornar, al vilatge en rodent, d'un caire a l'altre. Agachava aicí, agachava alai. Fintava las vitrinas enlai, n'agachava una e tot, passava davant l'espiçariá, que lo coneissián. Pièi tot en un còp, te vegèt aquí, a l'espicièr, d'aquelas espèças de cojas, de potironsqu'òm apèla, pas tròp gròsses quand mèmes. E curiós, demandèt a l'espicièr :
“E de qu'es aquò ?”
L’espicièr di(gu)èt :
“’Quò’s d’uòus d’èga.
– ’Quò’s d’uòus d’èga ? E aquò fariá un polinon ?
– Mès ouimès te lo cal clocar tres jorns, te garantisse qu'auràs un polinon !”
Joan, tròp bèstia, o crese(gu)èt.
“E me'n poiriatz pas donar un ?
– Si, si, si, ten, pren-lo mès cloca-lo bien tres jorns qu'auràs un polinon !”
Lo pren e lo cloca pendent tres jorns.
Al cap de tres jorns, pas cap de polinon. Pas res. Aviá un brave parelh de calças, mon Joan, pense ben, fa pas a dos, te met aquela espèça d'uòu d'èga dins lo cuol de las calças e se passeja. Passava per un camin, i aviá d'ombra e tot. L'èrba èra lònga dejóst, lo prat èra en contrabas, pense ben, sabiá pas de qué devenir d'el. Tot en un còp, mònta sus la paret, salta de d'aval, aquel uòu d'èga, aquel potiron,aquel uòu d'èga, i peta lo cuol de las calças, lo prat pinjava, rodèla, aquel uòu alèva una lèbre e mon Joan darrès :
“Polinon, polinon, vèni, vèni, que te farai pas perir ! Vèni, vèni, que te farai pas perir !” »