Introduction
Pendant la crise du phylloxéra et lors des crises du Bassin houiller, beaucoup de Rouergats émigrèrent en Amérique, principalement en Argentine, à Pigüé, et aux Etats-Unis, à San Francisco. Il y eut aussi, entre 1897 et 1909, une émigration des gantiers de Millau vers New York. Certains Rouergats partirent au Canada où l’on donnait des terres à défricher.
Mais, l’émigration la plus importante fut celle organisée par Clément Cabanettes de Lassouts-Saint-Come, au moment de la crise du phylloxéra pour coloniser le site de Pigüé.
Ethnotexte
Alexandre CALMELS
né en 1925 à La Barthe de Cassuéjouls, décédé en 2008.
Transcription
Occitan
Français
« Aquò èra tres fraires de mon grand-paire. Aquò èra de monde que avián estudiat, èran sabents. Sabe pas bien se aquò èra per la guèrra de 70, fotèron lo camp en l’aval. Tres parti(gu)èron al Chili e un en Argentina. I fasquèron lor vida.
N’i aviá un altre, lo pus jove, tirèt pas lo bon numerò e atapèt cinc ans de regiment. Aquò costava benlèu l’argint de dètz parelhs de buòus per o far far a un altre. Mès cinc ans, aquò èra pas un jorn ! E mon grand-paire èra pas demorat a l’ostau, que encara i aviá son paire, èra partit a París e fasiá lachièr. Mès que trobava pas bien de monde per mólzer, caliá de monde d’aicí o de Bretons. Aicí, i aviá una montanha e aquel que èra partit al regiment sabiá mólzer, qu’aviá facha la montanha. Lo grand-paire aviá avut de relacions ambe les Rothschild,avián fach tornar lo pus jove fraire de l’armada.
Lo fraire lo pus jove de mon grand-paire demorèt una setmana chas lo grand-paire, amont, e di(gu)èt al grand-paire :
“Ara que soi tornat, que m’as fach venir, vau anar passar una setmana a l’ostau, aval.”
Lo grand-paire li di(gu)èt :
“E ben vai-z-i.”
Demorèt una setmana aicí e di(gu)èt als parents :
“Vau tornar veire lo German a París.”
Mès que, tot en un còp reçaupèron una letra :
“Je suis embarqué sur l’Al Cantara à Marseille pour l’Argentine.”
Aquela paura femna, la maire de mon grand-paire, ne mori(gu)èt de chagrin…
Lo qu’anèt enArgentina venguèt aicí veire son fraire en 1929. Aquò’s un vesin que lo portèt, que fasiá voetura a volontat. Aviá trobat una vesina e s’èran tornats conéisser, mès i aviá cinquanta ans que s’èran pas vistes. Lo vesin me di(gu)èt :
“Te mene lo tonton d’America, vai lo dire a ton paire !”
T’arribère a l’ostau, aviái quatre ans, e di(gu)ère :
“Papà ! I a lo tonton de la barrica !”
Mon paire sorti(gu)èt per la cort e o anèt dire a son paire, mon grand-paire :
“Ten, i a ton fraire qu’arriba !”
Li di(gu)èt : “Mès es pas mòrt ?
– E non, l’as per La Barta !”
Aquel òme marguèt lo capèl, lo gilet nòu e montèt. Aquò premièr que li di(gu)èt :
“Cossí siás vengut vièlh !”
E l’altre li di(gu)èt :
“E tu atanben !”
E s’embracèron. Vegère plorar mon grand -paire, aquò m’aviá frapat. »
N’i aviá un altre, lo pus jove, tirèt pas lo bon numerò e atapèt cinc ans de regiment. Aquò costava benlèu l’argint de dètz parelhs de buòus per o far far a un altre. Mès cinc ans, aquò èra pas un jorn ! E mon grand-paire èra pas demorat a l’ostau, que encara i aviá son paire, èra partit a París e fasiá lachièr. Mès que trobava pas bien de monde per mólzer, caliá de monde d’aicí o de Bretons. Aicí, i aviá una montanha e aquel que èra partit al regiment sabiá mólzer, qu’aviá facha la montanha. Lo grand-paire aviá avut de relacions ambe les Rothschild,avián fach tornar lo pus jove fraire de l’armada.
Lo fraire lo pus jove de mon grand-paire demorèt una setmana chas lo grand-paire, amont, e di(gu)èt al grand-paire :
“Ara que soi tornat, que m’as fach venir, vau anar passar una setmana a l’ostau, aval.”
Lo grand-paire li di(gu)èt :
“E ben vai-z-i.”
Demorèt una setmana aicí e di(gu)èt als parents :
“Vau tornar veire lo German a París.”
Mès que, tot en un còp reçaupèron una letra :
“Je suis embarqué sur l’Al Cantara à Marseille pour l’Argentine.”
Aquela paura femna, la maire de mon grand-paire, ne mori(gu)èt de chagrin…
Lo qu’anèt enArgentina venguèt aicí veire son fraire en 1929. Aquò’s un vesin que lo portèt, que fasiá voetura a volontat. Aviá trobat una vesina e s’èran tornats conéisser, mès i aviá cinquanta ans que s’èran pas vistes. Lo vesin me di(gu)èt :
“Te mene lo tonton d’America, vai lo dire a ton paire !”
T’arribère a l’ostau, aviái quatre ans, e di(gu)ère :
“Papà ! I a lo tonton de la barrica !”
Mon paire sorti(gu)èt per la cort e o anèt dire a son paire, mon grand-paire :
“Ten, i a ton fraire qu’arriba !”
Li di(gu)èt : “Mès es pas mòrt ?
– E non, l’as per La Barta !”
Aquel òme marguèt lo capèl, lo gilet nòu e montèt. Aquò premièr que li di(gu)èt :
“Cossí siás vengut vièlh !”
E l’altre li di(gu)èt :
“E tu atanben !”
E s’embracèron. Vegère plorar mon grand -paire, aquò m’aviá frapat. »
Pas de traduction pour le moment.
© Tous droits réservés Institut occitan de l'Aveyron
Localisation
Vous aimerez aussi...
En cours de chargement...