Lo molin del Ribal
Introduction
Jadis, c'était le meunier (molinièr) qui allait dans les fermes pour récupérer le grain à moudre, à dos de mulets ou de mules (muòls, muòlas), et qui livrait ensuite la farine. Plus tard, on apporta son grain au moulin. On attendait généralement la fin de la mouture pour reprendre sa farine.
Autrefois, les turbines (rodets) horizontales des moulins étaient taillées dans du bois.
Comme les forgerons, de nombreux meuniers tenaient également une auberge pour permettre à la clientèle (practica) de patienter.
Ethnotexte
Auguste CAYLA
né en 1904 à Druelle.
Transcription
Occitan
Français
« leu ai fach molinièr tota ma vida, mos parents an fach molinièrs tota lor vida e mos grands-parents atanben.
I aviá dos cobles de mòlas pel blat e un coble pel bestial. I aviá una pala per cada mòla : tres palas per las mòlas. E n’i aviá una pus pichona sul costat per accionar la transmission e tot.
Quand èri tot a fèt pichonàs, i aviá bèlcòp de blat que avián pas netejat. I aviá de blat bravament carbonat a l’epòca. Quand lo blat èra prèste a missonar, de còps i aviá una espiga tota negra, carbonada, aquò empoisonava lo blat. Alara, per tornar semenar, totes o triavan pas. Aquò fa que lo paure pèra metèt un mièg-estatge en mai.
Caliá anar quèrre lo menusièr per far lo rodet. Èra en fau. Aviá quatre-vint cinc o dètz de torn. Lo rodet èra dins un afaire coma un tonèl. Las palas barravan e i aviá una canal que tocava aquelas palas. Aquela canal èra dubèrta al depart de las palas e veniá pus pichona a mesura qu’arribava sul rodet. Jol rodet i aviá lo banc qu’apelàvem e, sul mièg del rodet, i aviá las cambas que accionavan las mòlas. Lo rodet aviá un trauc al mièg mès la camba que èra en naut l’emplissiá, aquel trauc. Sus lo banc, i aviá una pèça qu’apelàvem la granolhe. Installèrem la turbina en 1932.
Mon paure pèra se maridèt en 1900. De 1900 a 1914 fasiá lo cortièr...
Aicí aviam un molin qu’apelàvem Bona-Comba. Aquò èra lo molin lo pus importent de la region, a l’epòca. Los païsans portavan d’echantilhons per veire lo blat cossí èra. Mès lo paure pèra n’aviá autant de son costat. Aquò fa que fasián un escambi.
Après, aquò èra los païsans que menavan elses-mèmes lo blat.
La farina, avián un tipe sus Rodés que aviá dos parelhs de buòus ambe de carris que metiá trenta balas de farina sus cadun. Partiá a doas oras del matin de Rodés, anava cargar sa farina a Bona-Comba e, lo ser, descargava. L’ai vist far, ieu.
En 1914, lo paure pèra abandonèt Bona-Comba e crompèt de blat per son compte. Èrem sièis de nascuts en 1914 e lo paire de sièis enfants èra pas mobilizat, mes l'avián condamnat a menar cinquanta balas de farina per mes sus Rodés. Trabalhàvem nuèch e jorn.
Aviam dos o tres muòls, anàvem quèrre lo blat chas los païsans, lo portàvem aicí, lo moliam, tornàvem portar la farina e tornàvem dlintrar ambe de blat. Dins lo temps, tot lo monde cosiá son pan. Totes los molinièrs avián de muòls. »
I aviá dos cobles de mòlas pel blat e un coble pel bestial. I aviá una pala per cada mòla : tres palas per las mòlas. E n’i aviá una pus pichona sul costat per accionar la transmission e tot.
Quand èri tot a fèt pichonàs, i aviá bèlcòp de blat que avián pas netejat. I aviá de blat bravament carbonat a l’epòca. Quand lo blat èra prèste a missonar, de còps i aviá una espiga tota negra, carbonada, aquò empoisonava lo blat. Alara, per tornar semenar, totes o triavan pas. Aquò fa que lo paure pèra metèt un mièg-estatge en mai.
Caliá anar quèrre lo menusièr per far lo rodet. Èra en fau. Aviá quatre-vint cinc o dètz de torn. Lo rodet èra dins un afaire coma un tonèl. Las palas barravan e i aviá una canal que tocava aquelas palas. Aquela canal èra dubèrta al depart de las palas e veniá pus pichona a mesura qu’arribava sul rodet. Jol rodet i aviá lo banc qu’apelàvem e, sul mièg del rodet, i aviá las cambas que accionavan las mòlas. Lo rodet aviá un trauc al mièg mès la camba que èra en naut l’emplissiá, aquel trauc. Sus lo banc, i aviá una pèça qu’apelàvem la granolhe. Installèrem la turbina en 1932.
Mon paure pèra se maridèt en 1900. De 1900 a 1914 fasiá lo cortièr...
Aicí aviam un molin qu’apelàvem Bona-Comba. Aquò èra lo molin lo pus importent de la region, a l’epòca. Los païsans portavan d’echantilhons per veire lo blat cossí èra. Mès lo paure pèra n’aviá autant de son costat. Aquò fa que fasián un escambi.
Après, aquò èra los païsans que menavan elses-mèmes lo blat.
La farina, avián un tipe sus Rodés que aviá dos parelhs de buòus ambe de carris que metiá trenta balas de farina sus cadun. Partiá a doas oras del matin de Rodés, anava cargar sa farina a Bona-Comba e, lo ser, descargava. L’ai vist far, ieu.
En 1914, lo paure pèra abandonèt Bona-Comba e crompèt de blat per son compte. Èrem sièis de nascuts en 1914 e lo paire de sièis enfants èra pas mobilizat, mes l'avián condamnat a menar cinquanta balas de farina per mes sus Rodés. Trabalhàvem nuèch e jorn.
Aviam dos o tres muòls, anàvem quèrre lo blat chas los païsans, lo portàvem aicí, lo moliam, tornàvem portar la farina e tornàvem dlintrar ambe de blat. Dins lo temps, tot lo monde cosiá son pan. Totes los molinièrs avián de muòls. »
Pas de traduction pour le moment.
© Tous droits réservés Institut occitan de l'Aveyron
Localisation
Vous aimerez aussi...
En cours de chargement...